Stanisław z Mirowa Myszkowski h. Jastrzębiec

Był drugim synem Marcina i Zuzanny Łaskiej, siostrzeńcem reformatora Jana Łaskiego. Data urodzenia nie jest znana. W r. 1538 był już pełnoletni. W młodości przebywał na dworze Ferdynanda I. W przeprowadzonym w 1542 r. dziale ojcowizny z czterema braćmi przypadły mu jedynie zapisy na dobrach królewskich, m. in. na połowie Olsztyna i Wierzchowisk, na starostwie będzińskim.Wkrótce Będzin został wykupiony przez Marcina Zborowskiego. W wyniku późniejszych transakcji z braćmi i matką stał się właścicielem Bestwiny, Jawiszowic i Żebraczy w Księstwie Oświęcimskim. 12 kwietnia 1546 przybył do Wilna na dwór Zygmunta Augusta i 25 czerwca został przyjęty w poczet dworzan królewskich z prawem do 8 koni. Przez kilka lat przebywał w otoczeniu młodego króla. U boku Zygmunta Augusta znaleźli się wówczas inni członkowie rodziny Myszkowskich, udzielając mu poparcia w związku z małżeństwem z Barbarą Radziwiłłówną zawartym w 1545r. 15 marca 1549 został wojskim krakowskim.6 lutego 1550 dostał zgodę Zygmunta Augusta na wykupienie królewskiego miasta Słomniki z rąk Jadwigi Kościeleckiej, wdowy po Sewerynie Bonerze, za sumę 3 300 złp.W tym samym roku otrzymał urząd krajczego koronnego po swoim bracie stryjecznym Mikołaju. Był M. na sejmie piotrkowskim 1552 r. 29–30 lipca 1553 uczestniczył w uroczystościach z okazji ślubu Zygmunta Augusta z Katarzyną. 5 października 1554 został starostą malborskim. W 1556r. dwukrotnie posłował z Wilna do Królewca do ks. Albrechta. Na sejmie warszawskim 17 stycznia 1557 złożył urząd wojskiego krakowskiego. W lipcu był w Wilnie i następnie wziął udział w wyprawie na Inflanty. Wkrótce otrzymał w dzierżawę tenutę ratneńską za 1200 złp. czynszu rocznego. 14 kwietnia 1557 król nadał mu kasztelanię sandomierską, a 20 lipca w Wilnie, starostwo generalne krakowskie. 17 czerwca 1565 został wojewodą krakowskim. a uposażeniem tego urzędu był m.in. Dobraków. Zaangażował się w przygotowania do unii z Litwą. Bawił z królem w 1565 na Litwie, był na sejmie lubelskim w 1566 r., wyjeżdżał, wraz z bpem przemyskim Walentym Herburtem i Adamem Drzewickim, w poselstwie do Litwinów, starając się ich skłonić do przybycia na ten sejm. Podczas negocjacji sprzeciwał się właczeniu Kijowszczyzny do korony. W Lublinie pozostał do końca sejmu, podpisał najważniejsze uchwały, do aktu unii przywiesił swoją pieczęć (jako jedną z 77, które przytwierdzono do aktu). Na obrazie Jana Matejki za Ostrogskim widaćMyszkowskiego pomiędzy Walentym Dembińskim i Olbrachtem Łaskim. Opowiadał się przeciw całkowitemu ograniczeniu króla w dysponowaniu królewszczyznami.Osobiście prawie że nie został egzekucją dotknięty. Egzekucji podlegał jedynie zastaw Słomnik, który, kwestionowany na sejmie w 1553 r.,został na sejmie 1563/4 r. uchylony. Jego żona, Jadwiga z Tęczyńskich, jako tenutariuszka tych dóbr, zachowanała jednak prawo ich dożywotniego użytkowania. Myszkowski powiększał majątek drogą dziedziczenia i kupna. W 1563 r. nabył Cisowską Nową Wolę i Pstrągowo w woj. sandomierskim. W 1565 r. stał się właścicielem Komorowic i część wsi Biertułtowice w pow. oświęcimskim. Wieś Kleszczową i młyn w Żarnowcu otrzymał w nieodpłatne użytkowanie.W 1564r. otrzymał w użytkowanie dożywotnie dzierżawioną wcześniej tenutę ratneńską. W tym samym roku otrzymał pozwolenie na wykupienie wsi: Inowłodz, Lubochnia i Rzeczyca w woj. łęczyckim, Budziszowice w woj. rawskim oraz miasteczka Ryczywół w woj. sandomierskim, ale wykupu tego najpewniej nie zrealizował. W 1566 r. za przywilejem królewskim otworzył i prowadził w Tykocinie mennicę, w której wybijano drobną i małowartościową monetę: grosze i półgrosze polskie oraz grosze litewskie. Dochody przynosił mu też uposażenia związane z pełnionymi intratnymi urzędami. Z nadania królewskiego otrzymał w użytkowanie dom w Piotrkowie oraz własny dwór z sadzawkami w Krakowie na Zwierzyńcu.Od młodości angażował się w ruch reformacyjny. Był częstym pośrednikiem między szlacheckimi przywódcami reformacji w Małopolsce a królem. W jego Słomnikach 25 listopada 1554 odbył się wielki synod małopolskich różnowierców. Odpowiedzialne stanowiska nadane przez króla wskazują, że monarcha traktował go jako człowieka zaufanego, na którym polegał w trudnym okresie realizacji reform egzekucyjnych i ostrych spięć wokół spraw wyznaniowych. Zmarł w Warszawie podczas sejmu, 16 IV 1570, został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Krakowie. Jego grób został zniszczony podczas zaburzeń wyznaniowych w r. 1575. W 1562 r. Zawarł małżeństwo z Jadwigą Tęczyńską, córką Andrzeja, kasztelana krakowskiego, wdową po Bartłomieju Zebrzydowskim, woj. brzeskim. Nie pozostawił potomstwa. Jadwidze Tęczyńskiej zapisał dożywocie na całym swoim majątku, a także zapewnił je na części królewskich nadań: na Słomnikach, tenucie ratneńskiej i wsi Kleszczowej. Była również kalwinistką. Energicznie zarządzała tym majątkiem, z którego starała się wyciągnąć jak największe . Bezwzględnie dochodziła wierzytelności i krzywd uczestnicząc z tego tytułu w licznych procesach jako powódka, bądź jako pozwana. Poddani z Kleszczowej udali się do króla ze skargą na ucisk. Żalili się na: wielmożną Jadwigę grabiankę z Tęczina, pozostałą wdowę wielmożnego nieboszczyka Stanisława Miskowskiego; wojewodę i starostę krakowskiego etc., dzierżawczyną wyżej mianowanej wsi naszej Klesczowej, albo raczej na urzędniki jej, iż ich na roboty ciągną i przymuszają, których się mienili być nie powinni, szczycąc się o tem przywilejem przez sławnej pamięci przodki nasze wójtowi tejże wsi nadane . Uskarżali się też: na powozy dalekie i przędziwa prząść żony, sól z Krakowa w bałwanach wozić nadzwyczaj ich dawny [...] przyciągani bywają; także też iż pastwiska [im] odejmują.Dalej w dokumencie odnotowano: Na które skargi stanęła tu przed nami wielmożna Jadwiga, wojewodzina krakowska.Wydany w tej sprawie królewski werdykt godny był zaiste króla Salomona. Bo wprawdzie przywilej, na który powoływali się kleszczowianie:

nie tem poddanym, jako to oni rozumieli, ale wójtowi telko samemu onej wsi, który już dawno przez urodzonego nieboszczyka Stanisława Borka skupiony i suma wójtowska do głównej sumy starej na Klesczowej zapisanej przyłączona, także i role wójtowskie, służy. Jednakże król, użaliwszy się nad chłopskim losem, postanowił, aby: poddani wszyscy wyżej mianowanej wsi Klesczowej do folwarku naszego klesczowskiego tylko a nie do inszych żadnych folwarków roboty robić tak, iako insi poddani w okolicznych wsiach, oprócz wszelkiego zbraniania beli powinni. Co się tyczę powozów tych, dali siedmi mil od Klesczowej wozić nie powinni, Nie muszą też ich żony prząść dla wojewodziny, ponieważ kiedyś takiego obowiązku nie było. W kwestii zaś pastwisk pod Żarnowcem, o których kmiecie twierdzili, iż: mieli wolne ku użytkowaniu sobie, król obiecał przysłać rewizorów, którzy, tam zjechawszy i przypatrzywszy się znakom dawnym z obu stron, naznaczą, jako daleko pastwisk używać będą mieli. Dekret kończy się nakazem:A o to, że tu na skargę przychodzili, sadzani i karani być nie mają. 20 VII 1591, następca Batorego, król Zygmunt III Waza, uściślił decyzję swego poprzednika dotyczącą powinności pańszczyźnianych w odpowiedzi na petycje Kleszczowian: którzy od niemałego już czasu tu się przy nas wieszają dla ciężkości, jako powiadają, od sprawcy w dobrach tych Uprzejmości Waszej ponoszą, nie śmiejąc się do domu wrócić, bo i bydła jem są pobrane i sami nie bezpieczni. Dekret królewski, podkreślając, że nie dołożono poddanym nowych obowiązków, objaśnia: aby dwa dni w tydzień z łanu a z półłanka dzień poddani ci nasi z Klesczowej rąbiąc być powinni, wychodząc na robotę o wschodzie słońca, a o zachodzie z niej schodząc, dwie godzinie w południe odpoczynku sobie i bydłu mając.

Jadwiga z Tęczyna marła w czerwcu 1592 r. W roku po jej śmierci bratankowie i zarazem spadkobiercy Myszkowskiego pozywali jej wnuka Mikołaja Zebrzydowskiego o wyrównanie strat, na jakie naraziła ich rabunkową gospodarką w Bestwinie. Zmarła w Krakowie 6 VI 1592 i została pochowana na cmentarzu ewangelickim. Nagrobek Myszkowskiego i jego żony znajduje się w kościele parafialnym w Bestwinie. W należącej do rodziny Myszkowskich kaplicy pod wezwaniem św. Dominika, w krakowskim kościele Dominikanów, u nasady kopuły, znajduje się galeria rodziny Myszkowskich, która tworzą zwrócone ku sobie płaskorzeźbione popiersia członków rodu, jednak Stanisław, jako innowierca, nie został tam oczywiście uhonorowany.

Unia Lubelska.Obraz Jana Matejki

 Kaplica Myszkowskich w krakowskim kościele dominkanów

Srebrny półgrosz litewski z 1566 r. z mennicy w Tykocinie. Pod datą herb Jastrzębiec Stanisława Myszkowskiego, wojewody krakowskiego.

Stanisław Myszkowski

Zobacz: nagrobek Myszkowskich w Bestwinie  >>>