Theodor Küntzel.

Theodor Tuiscon Küntzel¹ urodził się 2 grudnia 1809 r. w  Sieradzu. Syn Johanna Christopha Küntzela- lekarza i Rosalii Doroty Küntzel. Studiował teologię w Dorpacie² (1833-1836), gdzie był członkiem konwentu Polonia. W 1837 r. przybył do nowopowstałej parafii w Paproci Dużej, jako jej pierwszy pastor. Osada, jako Konigshuld, powstała w ramach kolonizacji Nowych Prus Wschodnich utworzonych po III Rozbiorze. Komisja Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zaakceptowała kosztorys budowy kościoła, plebanii i domu nauczyciela. Miejsce na świątynię wyznaczono w centralnym miejscu wsi; na przecięciu dziewięciu dróg dojazdowych. Nowo projektowana miejscowość miała zaplanowany regularny, symetryczny układ. Centrum stanowił przestronny plac na planie koła o średnicy ponad 300 m., przecięty na cztery części przez cmentarz na rzucie krzyża greckiego. Jego osnową były dwie aleje przecinające się pod kątem prostym, wzdłuż których zaprojektowano obsadzone szpalerami kwatery nekropolii oznaczone jako Begrabniss Platze. Na przecięciu dróg, w środkowym punkcie kolistego placu, zlokalizowano kościół pełniący rolę zwornika całej kompozycji przestrzennej. Ćwierćkoliste przestrzenie wyznaczone przez krzyżowy układ cmentarza oznaczono na planie jako miejsca „szkółki drzewnej" (Baumschule). Rozlegle centrum otoczono pierścieniem okrężnej drogi, od której odchodziło promieniście dziewięć traktów. Pomiędzy drogami wytyczono dziewięć siedlisk z zabudowaniami. Pierwsze trzy są oznaczone jako należące do pastora, kierownika szkoły i inspektora kolonii³.

Paproć Duża- wieś idealna

W następnym roku rozpoczęto prace budowlane, które trwały do roku 1848 i zakończyły się już pod kierunkiem kolejnego pastora -Johanna Gotlieba. Pastor Küntzel opracował projekt organizacyjny parafii ewangelickiej w Łomży, gdzie w roku 1838 utworzono filię parafii Paproć Duża, a w 1843 r. powstała samodzielna parafia. Od 1838 r. był pastorem w Białymstoku a pełnił tę funkcję do roku 1866. Był kaznodzieją garnizonowymw Brześciu Litewskim. W 1868 r, jako świadek w jednej z ewangelickich metryk⁴ spisanych w pilickiej parafii wymieniony jest jako emeryt zamieszkały w Pilicy. W tym czasie istniały silne związki Pilicy z rejonem białostockim poprzez znajdującą się w rękach rodziny Moesów fabrykę w podbiałostockiej Choroszczy. Brak jest informacji o udziale pastora Kuntzela w życiu religijnym pilickich ewangelików. Żoną Theodora była Sophie Antoniette Kuentzel z von Horschelmannów(ur. 29 czerwca 1812 -zm. 17 września 1892 w Nowoczerkasku), którą poślubił 27 czerwca 1838 r. Spośród dziesiątki dzieci siedmioro zmarło w dzieciństwie: Emilie Wilhelmine Küntzel (23 sierpnia 1840 -18 sierpnia 1848, Białystok); Marie Amalie Küntzel (31 października 1841 -14 czerwca 1843, Białystok); Marie Gabriele Küntzel (5 września 1846 -27 marca 1851); Rudolf Küntzel (31 października 1846 -27 marca 1851); Elisabeth Küntzel (31 października 1851 -23 kwietnia 1853); Emma Küntzel (12 marca 1855 -23 kwietnia 1855); Otto Gustav Küntzel (3 sierpnia 1843 -14 maja 1848).

• Sophie Auguste Berg (14 czerwca 1839 -27 listopada 1882 St.Petersburg ). 19 grudnia 1862 w Białymstoku urodził się jej syn: Otto Konrad Robert Müller. Jej drugim mężem był gen. lejtnant Iwan Aleksander Berg (19 listopada 1830 Petersburg -16 kwietnia 1900 Orenburg). Z tego związku urodzili się: Aleksander Berg (17 czerwca 1871) i Maria Berg(8 października 1872). Drugą żoną generała była: Maria Elżbieta z Bertoldych (14 maja 1858, Tbilisi -Marzec 1940, St. Petersburg). Nauczycielka. Mieli czworo dzieci.

• Carl Theodor Küntzel (2 września 1842 -29 Czerwiec 1872 Saint Petersburg) -nauczyciel religii);

• Carl Johann Küntzel (1 stycznia 1845 Białystok -5 kwietnia 1905. Architekt rządowy iarchitekt miejski w Połtawie)& Aline Auguste Grünberg;

Theodor Küntzel zmarł 22 grudnia 1879 r. w Nowosielcach (dystrykt nowogrodzki)⁵.

 1 Przydomek pochodzi od Tuisto lub Tuisco -legendarnego przodka Niemców. Nazwisko jest notowane również jako: Kuentzel