Szczyrzyc

Opactwo cystersów w Szczyrzycu powstało około roku 1234 kiedy wojewoda krakowski Teodor Gryfita ofiarował cystersom z Jędrzejowa do skolonizowania ziemie na Podtatrzu. Tutejsi cystersi jak we wszystkich swoich posiadłościach zamienili dzikie tereny w uprawne pola oraz uregulowali biegi rzek wykorzystując ich energię. Przy okazji założyli Nowy Targ i zbudowali obronny zamek w Szaflarach. Przeżyli napady zbójników, szwedzkie grabieże i wielki pożar klasztoru. W okresie zaborów utracili swoje posiadłości. Dopiero po przemianach ustrojowych w Polsce odkupili część ziemi i kontynuują tradycje gospodarcze zakonu. Pierwsze wzmianki o warzeniu piwa przez zakonników z klasztoru cysterskiego w Szczyrzycu pochodzą z 1628 roku. Kroniki opactwa podają, że tutejsi cystersi produkowali rodzaj podpiwku z palonego jęczmienia, cykorii i chmielu warzone w oparciu o specjalną recepturę. W 1824 r. wybudowano browar na terenie klasztornym. Proces warzenia odbywał się ręcznie. W latach 1925-45 browar był dzierżawiony różnym browarnikom. W latach 1945-1951 był jedynym czynnym w krajach socjalistycznych browarem klasztornym. Później browar został znacjonalizowany a przyklasztorny folwark przekształcono w Państwowe Gospodarstwo Rolne. Wznowiono produkcję piwa pod zarządem Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Jodłowniku. Browar nosił nazwę „Browar Podhalański w Szczyrzycu”, „Browar w Szczyrzycu”, „Igloopol - Browar w Szczyrzycu”. Piwo było sprzedawane głownie w Małopolsce. W 1993 r. cystersi odzyskali browar i wznowili produkcję piwa pod firmą Browar Gryf jednak nie powrócono do tradycyjnej receptury cysterskiej zapisanej gdzieś w klasztornych archiwach. W 1997 browar zamknięto ze względu na olbrzymie zadłużenie. Budynek miał być wystawiony na licytację. Obiekt uznany został jednak za zabytek i licytacja została wstrzymana. Browar pozostał własnością opactwa. Od 1998 roku Cystersi podejmowali kilka prób wznowienia produkcji. W 2003 roku reprezentująca klasztor firma „Dominium Sp. z o.o.” podpisała umowę z „Browarem Belgia” i od 2004 roku rozpoczęto licencyjną produkcję piwa marki „Frater” w... Kielcach .W 2007 roku, po przejęciu „Browaru Belgia” przez „Kompanię Piwowarską” produkcję piwa „Frater" kontynuowano do 2009 roku. W browarze klasztornym w Szczyrzycu trwają prace, których celem jest reaktywacja produkcji piwa. W 2008 roku z inicjatywy lokalnych przedsiębiorców powstał inny browar – restauracyjny - uruchomiony w „Restauracji Regionalnej Marysia”, który produkuje piwo „Szczyrzyckie”. Dzieje szczyrzyckiego piwa przedstawione są w muzeum klasztornym znajdującym się w dawnym domu opata.. Zgromadzono tu między innymi kolekcję etykiet szczyrzyckiego piwa. Oprócz historii lokalnego piwa muzeum posiada kolekcję ornatów i dalmatyk, broni i elementów uzbrojenia, numizmatów, medali, minerałów, skamieniałości, rzeźb o tematyce religijnej i starodruków. Najcenniejszym eksponatem jest XIX-wieczna kopia „mapy z Ebstorf”. Wnętrze kościoła jest zdecydowanie inne niż te, które oglądaliśmy w innych cysterskich świątyniach. Bliższe jest podhalańskim kościółkom niż przepychowi Jędrzejowa. To co wyróżnia szczyrzyckich zakonników spośród innych klasztorów cysterskich to fakt, że wokół klasztoru widać szeroką rolniczą i hodowlaną działalność mnichów.

Nie skończyło się na degustacji piwa „Szczyrzyckiego”. Znalazł się czas na jesienny spacer po górkach i na rzucenie okiem na drewniane kościółki w Jodłowniku, Skrzydlnej i Kasinie Wielkiej. Wiele tutaj takich starych drewnianych obiektów. Stoją zamknięte i jakby trochę zapomniane obok wielkich betonowych brył nowych świątyń. Może za setki lat ktoś z podziwem będzie patrzył na te gmaszyska czując przy tym powiew dawnych wieków ? Szkoda mi było, że nasz drewniany kościółek na górze św.Piotra nie przetrwał dziejowej zawieruchy.

Z czystym sumieniem możemy polecić agroturystykę „Koziarnia” w pobliskich Pogorzanach. Warunki noclegowe dobre a jedzenie mają pyszne. Rydze prosto z lasu, smażone na maśle - poezja! Do tego własne pieczywo, własne wędliny i wino własnej produkcji...

Browar klasztorny

W muzeum klasztornym

W muzeum klasztornym

Kościół w Skrzydlnej

Kościół w Kasinie Wielkiej

Kościół w Jodłowniku