prof.Jan Otrębski

Jan Szczepan Otrębski urodził się 8 grudnia 1889  w Pilicy. Był synem Stanisława i Heleny Gasińskiej. W Pilicy rozpoczął edukację, którą kontynuował w  gimnazjum w Kielcach. W 1909 wyjechał do Warszawy gdzie rozpoczął  studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego  ale po dwóch miesiącach przeniósł się na wydział historyczno-filologiczny wybierając jako specjalność sekcję słowiańską. Jego nauczycielami byli Teodor  Wierzbowski  (kierownik katedry języka i literatury polskiej) i Jefim  Karski. ( rektor i wykładowca języka staro-cerkiewno-słowiańskiego).Praca Jana Otrębskiego napisana na podstawie badań przeprowadzonych  podczas wakacji w 1912 roku, "Zarys białoruskich gwar guberni Wileńskiej", przyniosła mu w 1913 roku złoty medal oraz zwolnienie z obowiązku pisania pracy kandydackiej kończącej studia.  Praca ta nie została opublikowana. Zaginęła podczas I wojny światowej. Wyjechał  na stypendium  do Lipska gdzie studiował języki indo-europejskie u  K. Brugmanna, słowiańską i bałtycką u A. Leskiena, fonetykę u E.Sieversa oraz filologię sanskrytu i celtycką u  E.Windischa, któremu zaimponował własnymi przemyśleniami na temat historii sanskrytu. Otworzył przewód doktorski  "Losy grup typu ss w sanskrycie".  Pracę nad doktoratem przerwała wojna. J.Otrębski wyjechał z Lipska do Kalisza gdzie w latach 1916-1921 był nauczycielem w gimnazjum. W tym czasie prowadził badania językoznawcze. Prof.Rozwadowski zaproponował Janowi Otrębskiemu doktoryzowanie się  na Uniwersytecie Jagielońskim. W 1920 otrzymał tytuł doktora filozofii za pracę "Przyczynki do gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich". W 1921 został zastępcą profesora językoznawstwa indoeuropejskiego i filologii sanskryckiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1924 otrzymał habilitację u prof.Rozwadowskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim za pracę  "Z dziejów jezyka łacińskiego". W  tym samym roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym. Od 1928 roku współpracował z Komisją Językową PAU w Komitecie Ortograficznym. W 1930 został mianowany profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.  W 1934r. został członkiem-korespondentem PAU. Wkrótce został dziekanem Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Stefana Batorego. Zasiadał we władzach Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej. W latach 1940-44  był  profesorem  katedry filologii  polskiej i klasycznej  w Wilnie. Był członkiem Instytutu Języka Litewskiego. Uczestniczył w opracowaniu Słownika Języka Litewskiego. W 1945 roku profesor Otrębski przeniósł się do Poznania gdzie na Uniwersytecie Adama Mickiewicza objął katedrę slawistyki a w 1947 nowo utworzoną katedrę filologii bałtyckiej, którą zarządzał  do 1960r. W 1945r. zainicjował  wydawanie międzynarodowego czasopisma "Lingua Posnaniensis". do 1963. Otrzymał  Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za trzytomową "Gramatykę Języka Litewskiego". Na UAM pozostał do roku 1960 kiedy to przeszedł  na emeryturę. Zmarł 26 kwietnia 1971 w Poznaniu, gdzie został pochowany. Był ceniony na całym świecie. Wykładał między innymi w Berlinie, Moskwie, Pradze, Uppsali, Sztokholmie i Wiedniu. Opublikował przeszło 300 prac naukowych i popularnonaukowych.

Wybrana bibliografia:

•  Przyczynki do gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich, Kraków 1919.
• Dajny litewskie, Wilno 1927.
• O tzw. Baudouinowskiej palatalizacji w językach słowiańskich, Wilno (Nakładem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, z zasiłku Ministerstwa Wyznań Rel. i Ośw. Publicznego, skład główny w Księgarni Św. Wojciecha) 1929.
• Z badań nad infiksem nosowym w jȩzykach indoeuropejskich, Kraków 1929.
• Czasowniki typu st.-słow. naricati, Praga 1929 (z okazji I Międzynarodowego Kongresu Slawistów).
• Przyczynki słowiańsko-litewskie, Wilno (Nakł. Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej) 1930-1935.
• Wschodniolitewskie narzecze twereckie, Warszawa 1932.
• Le traitement des groupes du type ss en sanscrit, Wilno 1932.
• O najdawniejszych polskich imionach osobowych, Wilno 1935.
• Gramatyka historyczna języka łacińskiego, Nakładem Komitetu Wydawniczego Podręczników Akademickich, Skład Główny w Kasie im. Mianowskiego, 1937.
• Indogermanische Forschungen = Studja indoeuropeistyczne, Wilno 1939.
• Słowianie – rozwiązanie odwiecznej zagadki ich nazw, Poznań 1947.
• La Vie des mots dans la langue polonaise, Poznań 1948.
• Życie wyrazów w języku polskim, Poznań 1948.
• Teksty Litewskie, Warszawa 1957.
• Biblia Chylińskiego, tom II, Wstęp, Poznań 1958.
• Gramatyka języka litewskiego, Warszawa 1958.
• Slawizacja litewskich nazw wodnych i miejscowych, Warszawa 1963.
• Über die Vervollkommnung der Forschungsmethoden in der indoeuropäischen Sprachwissenschaft, Poznań 1963.
• Baltica in honorem Iohannis Otrębski, Białystok 1966.