Piliczanie ku czci cara

Car Aleksander II prowadził wobec Królestwa Polskiego łagodniejszą politykę niż jego ojciec Mikołaj I. W kwietniu 1856 zniósł w Królestwie i na Litwie stan wojenny a w miesiąc później ogłosił amnestię dla popowstaniowej emigracji polskiej z roku 1831. We wrześniu ułaskawił znaczną część zesłańców na Sybir. W styczniu 1863 w Królestwie Polskim wybuchło powstanie styczniowe. Jeszcze w jego trakcie, 2 marca 1864 r., Aleksander II wydał dekret o przeprowadzeniu w królestwie reformy uwłaszczeniowej. W wielu miejscowościach Królestwa Polskiego powstawały pomniki ku czci cara, szczególnie niedługo po uwłaszczeniu oraz na dwudziestopięciolecie tego wydarzenia [1889 r.] a co ciekawe w wielu przypadkach powstawały one dzięki staraniom miejscowych społeczności. Aleksander II zginął w zamachu bombowym dokonanym 13 marca 1881 przez działacza organizacji Narodnaja Wola, Polaka – Ignacego Hryniewieckiego. Koszt typowego pomnika w postaci żeliwnego krzyża na kamiennym postumencie wynosił 500-600 rubli .

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę miedź, żeliwo i granit były materiałami deficytowymi. Wiele pomników poświęconych zaborcy zniszczono, między innymi wspaniały pomnik Aleksandra II w Częstochowie a materiały wykorzystano do budowy pomników upamiętniających odzyskanie niepodległości oraz bohaterów narodowych. Władze delikatnie odnosiły się do pomników w kształcie krzyży oraz zawierających święte obrazy lub ikony. Zazwyczaj ingerencja w ich formę ograniczała się do zdejmowania rosyjskich napisów i zastępowania ich polskimi. Na przykład w Ożarowie [Świętokrzyskie] na pomniku z roku 1884 znajdowała się tablica o treści:

Jego Imperatorskiej Wysokości Aleksandrowi II , Imperatorowi Wszechrosyjskiemu, Królowi Polskiemu, Carowi-Wyzwolicielu Narodu - wdzięczni chłopi powiatu sandomierskiego.

W 1920 roku usunięto carskiego orła i zmieniono napis na upamiętniający odzyskanie niepodległości. Pomniki w Radomiu, Staszowie, Wojsławicach i Włodawie wykorzystano do upamiętnienia Tadeusza Kościuszki. Pomnik w Krzeszowie po przeróbce poświęcono Józefowi Piłsudskiemu.

W Pilicy ku czci Aleksandra II ustawiono „żeliwny krzyż na kamiennym postumencie”. Wiele wskazuje na to, że był to stojący przy ul. Mickiewicza pomnik, który obecnie upamiętnia odzyskanie niepodległości. Obiekt ten widać na zdjęciach wykonanych w roku 1914 r. a jego forma jest bardzo podobna do innych pomników upamiętniających cara. [Frampol. Radecznica]. 

Taka transformacja nie była zresztą odosobnionym przypadkiem. Podobnie przekształcono np. krzyż we Frampolu gdzie pierwotny napis głosił: 

Wiekopomnej pamięci Wielkiego Cara Wyzwoliciela, Imperatora Aleksandra II, wdzięczni mieszkańcy wsi i gminy Frampol.

Krzyż we Frampolu

Krzyż w Radecznicy