Barbara Piasecka - Johnson

W 1989 nad Pilica zaświeciło słońce. Pilicki pałac za 221 tys.dolarów kupiła Barbara Piasecka-Johnson zamierzając przekształcić go w swoją rezydencję. Pałac miał być wyremontowany a jego piętro udostępnione do zwiedzania jako galeria sztuki. Na zlecenie nabywczyni badania architektoniczne pałacu prowadzili Jan Janczykowski, Maria Bicz-Suknarowska, Marian Myszka i archeolog Błażeja Muzolf. Projekt adaptacji wykonywał początkowo zespół architektów z Miastoprojektu Kraków pod kierunkiem arch. Leszka Filara, następnie zespół architektów wrocławskich: B. Krupska, B. Kubik-Strzębała i M. Karst. Równocześnie rozpoczęto prace badawcze w obrębie fortyfikacji bastionowych. Prowadzili je arch. Jan Janczykowski i archeolog Błażej Muzolf. Prace te zmieniły całkowicie wcześniejsze ustalenia odnośnie czasu powstania i pierwotnej formy pałacowych umocnień. W 1991 r. w Pilicy wyremontowano starą i wykonano nową, bliźniaczą kordegardę przy bramie. Wykonano nową koncepcję adaptacji pałacu, przewidującą podpiwniczenie całego obiektu, które miało zabezpieczyć konstrukcję budowli oraz stworzyć nowe pomieszczenia przeznaczone na cele magazynowe i gospodarcze, a także na skarbiec zabezpieczający kolekcję dzieł sztuki. Rozpoczęto głębokie podbijanie fundamentów połączone z kuciem skały dla wykonania wielkiej kondygnacji podziemnej.

 

Potomkowie dawnych właścicieli zarzucili uchybienia formalne przy sprzedaży obiektu - brak zgody Ministra Kultury i Sztuki i zażądali unieważnienia aktu sprzedaży. Barbara Piasecka-Johnson otrzymała sądowy zakaz kontynuowania wszelkich robót na obszarze zamku. W 1996 sąd ogłosił unieważnienie umowy kupna Pilicy z powodu uchybień administracyjnych. Do tego czasu zainwestowała 3 mln dolarów w prace zabezpieczające i remontowe. Słońce nad Pilicą zaszło i to na zawsze. Proces sądowy przeciwko Skarbowi Państwa, dotąd nie został zakończony. 

 

Trwała wojna z urzędnikami, o której piszę niżej. Trwa sądowa wojna, w której nie ma zwycięzców. Są tylko pokonani. Do tych ostatnich niedługo może dołączyć obiekt sporu, którego bezlitosnym wrogiem jest czas.

 

Po dwudziestu dekretach, trzynastu remissach,

Czterdziestu kondemnatach, sześciu kompromisach,

Zwyciężył Marek Piotra, a że się zbogacił

Ostatnie trzysta złotych za wyrok zapłacił.

Umarł Piotr, umarł Marek powróciwszy z grodu,

Ten co przegrał... z rozpaczy... ten co wygrał – z głodu.

[I.Krasicki]

 

Kim była nabywczyni pilickiego pałacu? Urodziła się 25 lutego 1937 w Staniewiczach w przedwojennym województwie białostockim, w powiecie grodzieńskim, w gminie wiejskiej Ejsymonty. W 1945, rodzina Piaseckich osiedliła się w Zacharzycach w powiecie wrocławskim, w gminie Siechnice. Absolwentka historii sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego w wieku zaledwie 22 lat. 1967 Kontynuowała studia w Rzymie. Wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Zatrudniona została jako kucharka a następnie pokojówka przez drugą żonę S. J. Johnsona Esther Underwood Johnson, współwłaściciela firmy kosmetycznej Johnson&Johnson. J. Seward Johnson zaproponował jej stanowisko opiekuna swej kolekcji dzieł sztuki.Już w 1969 wróciła z posiadłości Johnsonów w Oldwick na Manhattan, gdzie wynajęła małe mieszkanko i rozpoczęła studia na New York University. W roku 1971 została jego trzecią żoną. Małżeństwo, które dzieliła znaczna różnica wieku, kiedy się pobierali on miał 76, ona 34, a łączyło zamiłowanie do sztuki. kazała wybudować pod Princetown Jasną Polanę, neoklasycystyczną willę otoczoną ogromnym parkiem. To właśnie tam, w posiadłości nazwanej tak na cześć Lwa Tołstoja, W 1972 roku miał miejsce pierwszy ważny zakup - obraz przypisywany Agnolo Bronzino Madonna z Dzieciątkiem, Święta Anna i Jan Chrzciciel. Wkrótce kolekcja powiększyła się o obrazy wybitnych twórców europejskich i polskich z XIX i XX wieku. Wiele z tych wczesnych zakupów zostało kilka lat później sprzedanych. a kolekcję zasiliły obrazy starych mistrzów spośród których najważniejsze były mężczyzna z bronią w biodrze Rembrandta. Powstał również bogaty zbiór rzemiosła. W 1974 r. powstała The Barbara Piasecka Johnson Foundation finansującą m.in. edukacyjne pobyty polskich naukowców i studentów w USA. W roku 1983 J. Seward Johnson zmarł zapisując Barbarze w testamencie cały swój majątek, szacowany na około 450 milionów dolarów. Rozpoczął się proces sądowy wytoczony przez dzieci Sewarda w sprawie majątku zakończony przyznaniem Barbarze 350 milionów dolarów i po 30 mln dla każdego z dzieci J.S.Johnsona. Zdecydowała się na opuszczenie USA i przeniosła się do Monako. Barbara Piasecka kontynuowała zakupy dzieł sztuki. Do najważniejszych zakupów tego okresu należą: Św.Prakseda Vermeera, Chrystus na krzyżu El Geco, Zejście do piekieł Mantegna i Ofiarowanie Izaaka Caravaggia. Pod koniec lat 80. Barbara Piasecka zamierzała przejąć 55 procent udziałów w Stoczni Gdańskiej. W 1990 roku Barbara Piasecka Johnson zakupiła na aukcji Badminton Cabinet, XVIII-wieczny kredens angielskiego księcia, będący arcydziełem florenckiego rzemiosła, płacąc za niego 15 milionów dolarów co było rekordową suma zapłacona za mebel. W 1990 roku w Zamku Królewskim w Warszawie miała miejsce wystawa Opus sacrum prezentującą 50 obrazów, 30 rzeźb i wyroby rzemiosła o tematyce religijnej. W ciągu dwóch lat miała zostać zorganizowana kolejna prezentacja dzieł pod hasłem Opus profanum. Z powodu konfliktu z władzami do wystawy nigdy nie doszło. W 2000 roku Barbara Piasecka-Johnson przekazała Muzeum Narodowemu w Poznaniu w depozyt monumentalny obraz Tintoretta Bitwa pod Asolą i dwanaście gobelinów flamandzkich oraz francuskich z XVI–XVII wieku. Planowała bezpłatne zdeponowanie w tym mieście na dwadzieścia lat części swojej kolekcji. Konflikt z konserwatorem zabytków wokół przebudowy na potrzeby ekspozycji piętra Centrum Kultury Zamek spowodował odstąpienie od projektu. W 2001 „Forbes” zaliczył Barbarę Piasecką Johnson do 20 najbogatszych kobiet na świecie. W 2002 roku kolekcjonerka podarowała polskim Archiwom Państwowym XV-wieczną Księgę praw miejskich Głubczyc. W 2003 roku obraz Zejście do piekła Mantegna został sprzedany za 28,5 miliona dolarów. Słynny mebel Badminton Cabinet został sprzedany za nieprawdopodobną sumę 36 milionów dolarów. W lipcu 2009 roku wystawiła na aukcjach 55 dzieł renesansu i baroku a następnie 144 sztuk wyrobów rzemiosła i mebli. W grudniu 2009 roku na aukcji wystawiony został Portret mężczyzny w pozycji akimbo Rembrandta, który został sprzedany za 32,9 mln dolarów. Wystawione na sprzedaż zostało malarstwo polskie. Cały dochód ze sprzedaży tej części kolekcji został przeznaczony na cele charytatywne. Na przełomie 2010-2011 w Warszawie, na wystawie Mistrzowie rysunku- Dzieła z kolekcji Barbary Piaseckiej- Johnson, zaprezentowany został zbiór 87 rysunków i szkiców z kolekcji zgromadzonej po roku 1990. W 2011r. według czasopisma „Forbes” Barbara Piasecka Johnson znalazła się na 393. miejscu wśród najbogatszych ludzi na świecie. Jej majątek szacowany był na 2,9 miliarda USD. Uczestniczyła w wielu akcjach dobroczynnych w Polsce, m.in. była fundatorką Domu Matki i Dziecka w Gnieźnie oraz gdańskiego Instytutu Wspomagania Rozwoju Dziecka (pomagającego dzieciom chorym na autyzm) oraz współfundatorką legnickiego Ośrodka Diagnostyki Onkologicznej. Przekazała dzieła sztuki na rzecz Zamku Królewskiego, finansowała kaplicę klasztoru Jasnej Góry. Wspierała finansowo Bibliotekę Polską w Paryżu. Mieszkała w Monte Carlo gdzie część jej kolekcji była eksponowana w XVII-wiecznej Kaplicy Nawiedzenia. Kilka ostatnich lat życia spędziła w Sobótce gdzie zmarła 1 kwietnia 2013 r. Została pochowana na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu. Po jej śmierci wiele dzieł z kolekcji zostało sprzedanych w lipcu 2014 roku przez dom aukcyjny Christie w Londynie. Wpływy z aukcji zasiliły fundację B.Johnson-Piaseckiej W 2015 na aukcji charytatywnej w Polsce sprzedano wiele drobniejszych przedmiotów.

Zapomnijmy na zawsze o pilickiej galerii malarstwa, która miała być motorem nakręcającym turystyczną atrakcyjność a przez nią lokalną gospodarkę.

 

 

W zderzeniu z teraźniejszością nawet silna wyobraźnia będzie miała problemy z wyobrażeniem sobie świetności, która nie nadeszła.

 

Co straciliśmy? Lista dzieł, które mogły trafić do Pilicy jest długa:

 

WIRTUALNA GALERIA  (NIEKOMPLETNA)

 

TWÓRCY ZAGRANICZNI

• Jean-Robert Ango.

• Nicolo Bambini. Zwiastowanie

• Giovanni Bellini. Madonna z dzieciatkiem.Kupiony za 1,75 mln $

• Isidoro Bianchi. Alegoria miłości i madrości

• Abraham Bloemaert. Chrystus ukazujący się śpiącym apostołom

 

• Sandro Botticelli. Studium siedzącego starca (św.Józefa?). 10 lipca 2014 sprzedany w domu aukcyjnym Sotheby za 1.3 miliona funtów

• Sandro Botticelli Madonna z dzieciątkiem i aniołami (Madonna del Magnificat)

• Georges Braque.

• Benedetto Brandimarti. Narodziny

• François Boucher. Sen Wenus. Sprzedany za 2 miliony dolarów.

• Corso Di Buono. Madonna Tronująca z Dzieciątkiem i św.Bartolomeuszem.

• Simone Cantarini. Madonna z Dzieciątkiem

• Bartolomeo Cavarozzi. Ofiarowanie Izaaka. Obraz przypisywany był początkowo Caravaggio ale w maju 2014 roku został wystawiony na aukcji jako dzieło Cavarozziego i sprzedany w lipcu 2014 roku za 4,60 mln euro.

• Annibale Carracci. Portret mężczyzny w białym kołnierzu

• Uczeń Ludovico Carracciego. Święty Piotr. Sprzedany w 2002.

• Jacopo Carucci zwany Pontormo. Portret Cosimo I De Medici

• Giovanni Battista Castiglione. Bóg Ojciec tworzący zwierzęta

• Giovanni Battista Castiglione. św. Franciszek z Asyżu

• Benedeto Castiglione.

• Giovanni Battista Castello. Barwne gwasze na pergaminie m.in. Pokłon Trzech Króli.

• Paul Cezanne. Aleja w Chantilly. Kupiony za 950 tys.$

• Jacopo Di Cione. Seria obrazów: Złożenie do grobu: Chrystus, Magdalena,Nikodem, Chrystus i Maria

• Juan Sánchez Cotán. Martwa natura. W 2004 roku został sprzedany na aukcji w Londynie za 4,03 mln funtów.

• Agnolo Di Cosimo, zwany Bronzino. (Autorstwo domniemane).Madonna z dzieciątkiem, św.Anną i młodym Św.Janem Baptystą

• Gustave Courbet

• Louis Cousin. Św.Katarzyna z Sieny.

• Lucas Cranach.

• Lucas Cranach Starszy.

• Edgar Degas.

• Louis-Felix Delarue.

• Sano Di Pietro. Narodzenie Chrystusa

• Pietro di Domenico da Montepulciano. Madonna pokorna

• Domenichino (Domenico Zampieri). Chrystusa przy kolumnie Sprzedany w lipcu 2014r. W domu aukcyjnym Christie

• Gustave Dore. Paolo i Francesca da Rimini

• Gentile da Fabriano. Zwiastowanie

• Flemish

• Fra Angelico. Madonna z dzieciątkiem. (Madonna z winogronami)

• Jan Baptista van Fornenburgh. Martwa natura z tulipanami, krokusami... w wazonie na kamiennym cokole

• Jan Baptista van Fornenburgh. Martwa natura z tulipanami, liliami w szklanym wazonie...

• Garofalo. Zwiastowanie

• Giambologna. Ukrzyżowanie

• Gherardo di Giovanni (Di Miniato) Del Flora. Madonna z Dzieciątkiem i anioł
  

• Paolo Di Giovanni Fei. Madonna karmiąca

• Paul Gauguin. Maternite II kupiony za 3 mln.$.

• Artemisia Gentileschi Wenus śpiąca

 

• Orazio Gentileschi. Madonna z Dzieciątkiem

• Vincent van Gogh. Robotnicy.Kupiony za 1mln $

• Luca Giordano. Męczeństwo św Bartłomieja. Sprzedany w lipcu 2014r. W domu aukcyjnym Christie

• Giorgione (Giorgio Barbarelli da Castelfranco). Pieta

• Joseph Goupa. Barwne gwasze

• El Greco Chrystus na Krzyżu

• Guercino (Giovanni Francesco Barbieri).

• Georg Friedrich Hoch.

• Wassily Kandinsky.

• Fernand Léger. Le Rouge disque

• Valentin Lefevre.

• Fra Filippo Lippi. Madonna z dzieciątkiem i dwoma aniołami

• Jean Baptiste van Loo.

• Bicci di Lorenzo. Narodziny św.Mikołaja z Bari

• Claude Lorrain.

• Bartolomeo Manfredi. Biczowanie Chrystusa

• Andrea Mantegnia. Chrystus zstępujący do otchłani. W 2003 r. dzieło kupił anonimowy nabywca za ponad 28,5 mln dolarów.

• szkoła Carlo Marattiego św.Antoni Padewski z małym Chrystusem

• Henri Matisse.

• mistrz św.Mikołaja. św.Antoni Abbot

• Mistrz legendy Magdaleny. Maria karmiąca

• Mistrz Zwaistowania pasterzom. Zwiastowanie pasterzom

• Amedeo Modigliani.

• Piet Mondrian.

• Claude Monet. Bażanty.Kupiony za 850 tys.$

• Jacopo Negretti, zw. Palma Młodszy.

• Jean Pierre Norblin de la Gourdaine. Ecce Homo

• NN. Obraz sygnowany monogramem: E lub (LC?) i datowany 1522 Madonna i Dzieciątko na trawiastym brzegu

• NN. Madonna karmiąca wśród muzykujących aniołów. 9 lipca 2014 sprzedany anonimowemu nabywcy.

• NN. szkoła północnowłoska. Lamentation

• NN. św.Adrian

• NN. Szkoła brukselska. przód: Św.William z Akwitanii; tył: św.Jerome

• NN. Szkoła brukselska.przód: św.Katarzyna; tył: św.Agnieszka z Grisaille

• NN. Szkoła antwerpska

• NN. Szkoła austriacka

• NN. szkoła neapolitańska. St.Jerome

• NN.Szkoła emiliańska. Widzenie sw.Antoniego

• Philippe-Louis Pariseau.

• Francois Perrier.

• Pablo Picasso.

• Leandro da Ponte zwany Leandro Bassano. Ostatnia wieczerza

• Nicolas Poussin.

• Jean Louis Prevost zwany Młodym. Martwa natura z różami, tulipanami, peoniami...

• Francesco Primaticcio. (Autorstwo domniemane). Portret szlachcica.

• Michel Probener.

• Biagio Puccini. Ukrzyżowanie

 

• Tomasso Salini. Chłopiec jedzący chleb z kotem

• Rafael Santi. Szkic kredką. kupiony za 4,8 mln dolarów

• Rembrandt. Portret mężczyzny w pozycji akimbo. Kupiony za 1,5 mln.W 2009 za 33 miliony dolarów zakupił go Steve Wynn, właściciel sieci kasyn w Las Vegas. Później należał do galerii Otto Naumanna w Nowym Jorku. W 2012 roku obraz został wystawiony na targach Tefaf Maastricht z ceną 47 mln dolarów.

• Rembrandt. Buitsenlandse admiraal

• Hans Reichle(Autorstwo domniemane). Chrystus przy kolumnie

• Guido Renni.

• Pierre-Auguste Renoir.

• Jusepe de Ribera. Prometeusz. W lipcu 2009 roku zapłacono za dzieło tego artysty - 3,84 mln funtów.

• Louis-Félix De La Rue.

• Peter Paul Rubens. Święty Piotr; Święty Paweł.

• Giovanni Battista Salvi zwany Sassoferrato. Madonna z różą; Madonna z welonem

• Carlo Saraceni. Męczeństwo św.Cecylii

• Andrea Solario. Chrystus niosący krzyż

• szkoła Bernardo Strozzi.św.Cecylia i anioł

• Antonio Susini (Autorstwo domniemane). Chrystus przy kolumnie

• Giovanni Battista Tiepolo.

• Tintoretto Oblężenie Asola. Sprzedany w lipcu 2014r. W domu aukcyjnym Christie.

• Sara Troost.

• Theodor van Thulden.

• Giovanni Battista Tiepolo. Matka Boska ukazująca się św.Katrzynie i św.Hieronimowi

• Nicholas Tournier

• Tycjan. Pieta

• Paolo Uccello. Madonna z Dzieciątkiem

• Jacopo da Valenza.(Autorstwo domniemane). Chrystus przy kolumnie

• Nicolas Verkolje.

• Jan Vermeer. Święta Prakseda. W lipcu 2014 roku wystawiony w domu aukcyjnym Christie.

• Leonardo da Vinci. Studium draperii postaci stojącej zwróconej w prawo

• Diego Velasquez.

• Verocchio

• Antonio Zanchi. Hercules i Cacus

• Francisco de Zurbarán. Męczeństwo świętego Sebastiana. Kupiony za 550 000 $. Sprzedany w lipcu 2014r. w domu aukcyjnym Christie.

• Francisco de Zurbarán. Niepokalane poczęcie
  

 

TWÓRCY POLSCY

• Olga Boznańska.

• Józef Chełmoński Kwadryga

• Daniel Chodowiecki

• Władysław Czachórski Flirt

• Zdzisław Czermiński

• Aleksander Gierymski,

• Artur Grottger,

• Jan Matejko

• Piotr Michałowski

• Jacek Malczewski,

• Henryk Rodakowski

• Henryk Siemiradzki Fontanna

• Ludomir Sleńdziński

• Stanisław Wyspiański

 

To tylko obrazy. A były jeszcze rzeźby wybitnych artystów, takich jak:

• Algardi

• Hans Arp

• Bandinelli

• Constantin Brâncuși

• Giambologna

• Lombardo

• Pajou

• Pigall

• Auguste Rodin,

• Susini,

• Ferdinand Tacca

 

Były antyki, starożytne mozaiki, dzieła rzemiosła artystycznego, arrasy, gobeliny czy meble, ze słynnym Badminton Cabinet na czele...

 

Najdroższy na świecie mebel- Badminton Cabinet powstał w połowie XVIII wieku. Wysoka na 3,8 m hebanowa szafa została zbudowana we Florencji gdzie przez 12 lat pracowało nad nim 30 rzemieślników. Z kolekcji Johnsonów szafa za 36,7 mln dolarów trafiła do  Pałacu Liechtenstein w Wiedniu.