Dobińscy herbu Rola

Krzysztof Dobiński

Pierwszym z Dobińskich, który był tenutariuszem królewszczyzn Woli Libertowskiej, Chliny i Wierzbicy był Krzysztof Dobiński. Urodził się około 1650 r. Był namiestnikiem chorągwi pancernej Sprawował dowództwo w zastępstwie nieobecnego rotmistrza. W 1674 r. obierał królem Jana Sobieskiego. Uczestniczył w odsieczy wiedeńskiej w 1683r. podczas której porucznikował pod husarskim znakiem oboźnego koronnego Marcjana Ścibora Chełmskiego herbu Ostoja będąc namiestnikiem chorągwi pancernej. Pod Wiedniem był dwukrotnie ranny. Nie ma pewności, w którym roku Krzysztof Dobiński (I) pojął za żonę Mariannę Łodzińską, wdowę po Modrzewskim i w związku z tym pozyskał królewszczyzny Sielec i klucz libertowski (Wola Libertowska, Chlina, Jeżówka, Wierzbica), które małżonka trzymała w dożywotniej posesji. Od 1687 datuje się wzmożona aktywność nowego posiadacza w porządkowaniu stanu gospodarczego tenuty. W tym roku Krzysztof Dobiński świadczy, że według dekretu skarbowego papiernie we wsi Siedlcu niemasz od trzydziestu jeden lat. W innym dokumencie stwierdza: We wsi zaś Siedlcu według Dekretu Skarbowego od Czterdziestu lat więcey Papiernie niemasz y zbudowana bydź niemoże także Towarzysza do tey Papiernie y Prekarza w tych Dobrach niemasz, tylko młyn o dwóch kołach mielących y trzecim kole stępnym na tym mieyscu iest zbudowany. Informacji o tych wydarzeniach dostarcza rezolucja sejmiku proszowskiego z 16 XII 1687, która opisując problem pustek w obejmowanym kluczu nawiązuje do zasług Modrzewskiego i nowego zamążpójścia wdowy po nim: realitaspustych gruntów we wsiach po nieśmiertelnym godnym pamięci jm. panu Krzysztofie Modrzewskim wojskim halickim zostających, to jest w Wolej Libertowskiej, Jeżówce, Wierzbicy i Wielkiej Chlinie, a także i Siedlcu in faciecałego sejmiku sufficientissime jest pokazana, ale ponadto tak in visnali statu jeszcze existunt. Jejm. pani Dobińska jako i subseąuenteri jm. pan Krzysztof z Dobniej Dobiński porucznik jm. pana oboźnego kor. post mulata jejmci swojej wotateż realitatem gruntów fructificarenie mogących poprzysiągł. 28 marca 1689 Dobiński składa do roboracji wybrane punkty ex Rewisione Capitaneatus Zarnovecensis z roku 1633, odnoszące się do wsi Wierzbicy, a l listopada uzyskuje wypis z lustracji z 1659 r., który swoim podpisem i pieczęcią poświadcza mu Karol Wielopolski Gonzaga z Mirowa Myszkowski. Według uchwały sejmiku proszowickiego z 10 XI 1693 Krzysztof był nadal arendatorem libertowskiego zespołu królewszczyzn: Bonorum Villarum Wola Libertowska, Jeżówka, Wierzbica, Chlina et Siedlec Possessor et Tenutarius. Dokument ten to akt zeznania pod przysięgą, które odnosi się do stanu obiektów siedleckich i jakości gruntów w wymienionych wsiach. Do oblaty przedstawił go w Krakowie dzierżawca. Siedlec objął wkrótce Franciszek Modrzewski, syn poprzedniego właściciela Krzysztofa Modrzewskiego. Po śmierci Jana III Sobieskiego (1696) Krzysztof był sędzią kapturowym. Sądy kapturowe były powoływane w czasie bezkrólewia, kiedy to zawieszały swą działalność wszystkie sądy zwykłe, wyrokujące w imieniu władcy. Po elekcji króla kończyły swą działalność. W 1697 obierał elektora saskiego Augusta II. Po elekcji wszedł w skład deputacji do nowo obranego króla. Za jego panowania został pułkownikiem i moderatorem województwa krakowskiego. Bywał marszałkiem koła rycerskiego na sejmikach. W uchwale sejmiku proszowickiego z 1693 r. i wielu innych aktach, m.in. w dekretach sądu referendarskiego z 23 I 1690 i 12 V 1691, a także oblacie z 28 III 1689 rewizji Wierzbicy z 1633 r., nazywany jest łowczym gostyńskim (Venator Gostinensis, Venator Terrae Gostinensis) co odnosi się do Gostynina nad Skrwą. W ciągu blisko 35 lat użytkowania klucza libertowskiego nie dał gromadom żadnego powodu do skarg. Boniecki w herbarzu przypisuje mu ojcostwo dwojga dzieci: Z Maryanny N. jego dzieci: Anna, żona Marcina Strusia, podstolego latyczowskiego i Jan, podpułkownik wojsk królewskich, biorą 1718 r. spadek po stryju Stanisławie. Jan, został 1718 r. po ojcu łowczym gostyńskim, jednak z tytułem tym spotykamy od 1720 r. Zygmunta. Synowi miał on przekazać dzierżawę dóbr Woli Libertowskiej z przyległościami. Strusiom w 1711 r. odstąpił Będkowice. Informacje te wydają się wiarygodne ale bratanek Zygmunt, w swoim dziele Informacyia Genealogiej..., przekonuje, że stryj przestał żyć bezpotomnie. Krzysztof był również dziedzicem Ściborzyc. Zmarł w 1718 r. Pochowany został w Ulinie. Krzysztof (I) próbował swych sił na polu literackim. Jego autorstwa jest dziełko „Soluta oratio Teatrum żałobnego aktu na pogrzebie J W P. Anny Warszyckiej, miecznikowej koronnej […] W czasach Augusta II prowadził kronikę wypadków współczesnych. Wklejał do niej w charakterze ilustracji czy też dodatkowej informacji artykuły z ówczesnej prasy. W ten sposób przyczynił się do ocalenia wielu unikatowych egzemplarzy prasy z przełomu XVII i XVIII w. W pozostawionych przez niego rękopisach odnaleziono 81 takich wklejek. Wśród nich znajduje się 56 numerów wydawanych w okresie 1696-1705 „Wiadomości Różnych Cudzoziemskich", których poza tym zachowało się jedynie 8 z lat 1698-1699. Poza dwunastoma wykorzystanymi przez Dobińskiego egzemplarzmi gazety informacyjnej „Awizo", ukazującej się od 1696 do 1700 r., znanych było tylko pięć innych egzemplarzach tego tytułu. Dziewięć numerów „Gazety z Warszawy" z lat 1701-1702, to jedyne zachowane do dziś egzemplarze tego periodyku. Według akt kościoła w Łanach Wielkich Generosa Marianna Łodzińska de Jeziorowice zmarła 28 VI 1737 i została pochowana in oppido Pilica in Ecclesia Collegiata czyli w pilickiej kolegiacie.

 Jan Dobiński

On też cudze kraje zlustrowawszy, wrócił do ojczyzny i zaraz naśladując antecessorów [poprzedników] swoich aplikował się ad arma militaria. Rychło też zdobył rangę oficerską corneta pod raitaryą (najniższego stopniem oficera kawalerii). W roku 1709, już jako major. od hetmanów i całego wojska obrany był posłem lub residentem do Piotra Alexiewicza, cara Moskiewskiego. Był przy nim na Pułtawskiej batalie], kiedy car króla szwedzkiego Karola z calem jego wojskiem zniósł. W 1717 r. - po przeprowadzonej przez sejm reorganizacji wojska, kiedy kawaleryją, to jest rajtaryją zwinięto [...], a dragonie na to miejsce przyczyniono, Jan Dobiński, któremu właśnie hetman wielki koronny konferował szarżę obersztleutenanta pod hetmańskim regimentem,w stopniu podpułkownika pożegnał się z armią i powrócił do dziedzicznej wsi Dalechowice (koło Kazimierzy Wielkiej). W źródłach nadal występował przeważnie jako Vicecolonellus Sacrae Regiae Maiestatis et Respublicae. Można przypuszczać, że z łaski króla Augusta II krółewszczyznę Woła Libertową, Chlinę i Wierzbicę dostał niebawem po śmierci stryja Krzysztofa (I) w 1718r. Przed 16 grudnia 1720 Tomasz Dobiński zrzekł się na jego rzecz burgrabstwa krakowskiego. 4 listopada 1730 August Mocny wyraził zgodę na cesję dożywocia na tych dobrach przez Magnifici Jana Dobińskiego na rzecz jedynego syna Józefa. 14 lipca 1736 August III zezwolił Józefowi Dobińskiemu na zwrot królewszczyzn Janowi Dobińskiemu. Miało to być może związek z tym, że jedyny syn Józef wstąpił do zakonu karmelitów w Krakowie gdzie w 1747 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Również niektóre z córek obrały służbę Bogu w różnych klasztorach żeńskich. Matką tej ósemki była Teresa Zasiecka, córka Jana herbu Jelita, dworzanina króla Jana III i arendatora starostwa janowskiego, który od królewicza Konstantego otrzymał także Żółkiewszczyznę. Przed ponad 20 laty miał Jan Dobiński w tym starostwie kwaterę zimową ze swoim regimentem rąjtarskim. Wtedy prawdopodobnie poznał Teresę. Ostatni raz w charakterze Possessora Woli Libertowskiej, Chliny i Wierzbicy występował Wielmożny Jmć Pan Jan z Dobni Dobiński 25 października 1739, podpisując w Woli układ z ówczesnym proboszczem chlińskim, zobowiązujący plebana do dokładania się do podatków płaconych przez gromadę kwotą 36 zł z Rol tych których zażywa. W 1740 r. Jan Dobiński dokonał cesji dożywocia na wskazanych wyżej trzech wsiach na rzecz brata Zygmunta i jego żony Teresy de Wilcza Turza Turskiej. 13 czerwca 1740 oficjalnie wprowadził Zygmunta i małżonkę w posiadanie tych dóbr woźny sądowy opatrzny Kazimierz Spinkowski, zwyczajowo w asystencji dwóch szlachciców: Wawrzyńca z Dobni Dobińskiego i Stanisława Wyczałkowskiego. 5 października 1741 w Krakowie zostaje spisana intercyza, w której Jan przyrzeka Konstancji 30 tysięcy florenów polskich posagu. 24 I 1742 Konstancja Dobińska kwituje Jana Dobińskiego, Parentem suum Charissimum [najdroższego swego ojca] z sumy posagu. Nie wiadomo na jakiej podstawie ks. Adam Komorowski, wizytujący w 1747 r. chlińską parafię, zapisał w protokole, że wieś Chlina jest teraz w posiadaniu Magnifici Joannis a Dobnia Dobiński Burgrabij Crac.

 Zygmunt Dobiński

Wraz z bratem Stanisławem uczestniczył w drugiej fazie wielkiej wojny północnej (1700-1721) ze Szwedami. Kapitan dragonów pułku Bogusława Łubieńskiego. W dziedzicznym posiadaniu miał wsie Pałecznica, Kowary, Ulina Wielka i Bieńkowice. Łowczy gostyński od 1720 roku W 1720 r. poślubił Barbarę Maryannę z Lubrańca Dąbską, siostrzenicę biskupa krakowskiego Kazimierza Łubieńskiego. Miał z nią córkę Annę Barbarę, która zmarła będąc dzieckiem. W 1722 r. sprzedał bratu Krzysztofowi Ulinę. Barbara Maryannę Dąmbska zmarła w 1723 r. Drugi raz ożenił się 1727 r. z Teresą z Wilczej Turzy Turską, starościanką pilźnieńską. 16 VI 1728 został burgrabią krakowskim. Poseł na sejm 1732 r. 28 marca 1736 pożyczył Kempskiemu tysiąc florenów pod zastaw wsi Chorążyce, Muniaczkowice i Czuszów, położone między Proszowicami, Kowarami i Pałecznicą. 30 czerwca 1736 dokonał zapisu 4 tysięcy florenów Polonicalium in Aureis i 2 tysiące talarów cesarskich na rzecz Panien Wizytek. 21 kwietnia 1738 zapisał tysiąc florenów Akademii Krakowskiej. W 1742 obie obdarowane strony kwitują go z darowizny. Z Teresą z Wilczej Turzy Turską otrzymał w 1738 r. konsens królewski, na wykupienie z rąk Jana Dobińskiego, burgrabiego krakowskiego, Woli Libertowskiej z przyległościami. W 1740 r. Jan Dobiński dokonał cesji dożywocia na kluczu wolskim na rzecz brata Zygmunta i jego żony Teresy de Wilcza Turza Turskiej.13 czerwca oficjalnie wprowadził małżeństwo w posiadanie tych dóbr woźny sądowy opatrzny Kazimierz Spinkowski, zwyczajowo w obecności dwóch szlachciców: Wawrzyńca z Dobni Dobińskiego i Stanisława Wyczałkowskiego. Od 1741r. trzecią żoną Zygmunta była córka Jana Dobińskiego burgrabiego krakowskiego, Zofia Konstancya. 24 stycznia 1742 Konstancja kwituje Jana Dobińskiego, Parentem suum Charissimum [najdroższego swego ojca] z sumy 30 tyś. fl. pol. posagu, przyrzeczonego w intercyzie, spisanej 5 października 1741 w Krakowie, a małżonek zapisuje jej w dożywocie dziedziczną Pałeśnicę (Pałecznicę, między Proszowicami a Skalbmierzem). Jednocześnie w tym samym jeszcze dniu oblatowany jest zapis Zygmunta: takiej samej kwoty przeznaczonej bratu Krzysztofowi (2), dziekanowi łosickiemu i Calissiensi Xiqżnensi Preposito. Stanowi to pozostałość z sumy 40 tysięcy forenów ex Bonis Villae Łapów. 21 maja 1742 r. we Wschowie Zygmunt Dobiński uzyskuje przywilej iuris communicativi dla nowej żony, Konstancji z Dobińskich i przedstawiony do wpisu do krakowskich akt grodzkich 14 lipca. Intromisja przeprowadzona została 4 września przez woźnego sądowego Joachima Baranowskiego ze szlachtą: Józefem Życińskim z Kleszczowy i posesorem wójtostwa w Chlinie - Jakubem Bibersztyn Starowiejskim. 27 lutego 1744 r. wspomniany wyżej Kempski ustąpił mu zastawione wsie Chorążyce, Muniaczkowice i Czuszów. W 1742 roku Czuszów, Kowary i Lipnik, należące niegdyś do brata Stanisława, stały się przedmiotem układów z jego synem Antonim i córką Zofią i zostały przejęte przez Zygmunta za 12 tysięcy florenów. 26 kwietnia 1749 przed Referendarią rozpoczął się proces z poddanymi z powództwa Zygmunta i Konstancji Dobińskich. Do 23 listopada 1752 zarejestrowano aż 16 posiedzeń, na których rozpatrywano wzajemne pretensje dzierżawców i gromady chlińskiej. Dobińscy skarżyli się na opór gromady przeciw pańszczyźnie. Chłopi żalili się na rożnych wiolencyi praktykowanie i do robót niezwyczaynych przyniewalanie. Najpoważniejszy zarzut dotyczył bicia poddanych. 8 października 1751 Sebastian Raczek i Tomasz Sarwa złożyli do „Akt ninieyszych Grodzkich Starościńskich Krakowskich" protestację. […] iakoż Józefa Kołodziejczyka Sam Wielmożny Burgrabia Szymona Godonia Urodzony Marcin Dobiński z Suggestyi Wielmożnego Burgrabiego zbić kazał Pracowitych Wawrzeńca Godzka Szymona Madeiowskiego Gałęzowski że się naymować niechcieli plagami karał. Marcin Dobiński w kilka koni ziechawszy na Wieś poddanych [...] do żniwa [...] gwałtem wyganiał i złożywszy postronek i na kiju przywiązać kazawszy poddanych excesive [nadzwyczajnie] bić kazał […] Bez żadney słuszney przyczyny Woyta y przysięgłego trzeciego Kotnisa plagami karali[...]obu Gałęzowski y z innemi Siedmią Osób w nocy naiechawszy zbić chcieli y rzeczy z komory pozabierali innych wiele wiolencyi poczynili. Spory mieszkańców Chliny, do których dołączały niekiedy Wierzbica i Wola Libertowska, nie wygasały śmierci Zygmunta Dobińskiego. 18 VIII 1749 odbyła się w Żarnowcu ceremonia przechrzczenia sześcioosobowej rodziny żydowskiej Marczewskich z Woli. W roli chrzestnego wystąpił m.in. Zygmunt Dobiński, jego żona i panna Franciszka Dobińska. Dokument Zygmunta Dobińskiego nazwany „Expens na Prawo ze Wsią Chlina" wykazuje kwotę 6100 zł i 10 gr wydatków, poniesionych przez niego na utrzymanie wyznaczanych komisji i podróże do Warszawy od roku 1748 do 23 listopada 1752 r. Dobiński żali się na niewdzięczność wsi: lubo miała Łaskawość Serca Sp: W: Jmci Pana Jana z Dobni Dobińskiego [...] Oyca Kochanego Konstancyey de Dobnia Małżonki moiey, którą Gromadę Chlińską za Possessyi Swoiey, zapomagal, tak w zasiewkach, iako i w sprzężaiach Bydłem, Wołmi, Końmi, Pieniędzy pożyczał etc: etc. Tey Gromadzie Chlińskiey, kiedy Mnie y Żonie Moiey, za Przywileiem J:K: Mości Pana N: Miłościwego tę Królewszczyznę oddawał w Possessyą (dał darował z Porachunków przy Gromadach inszych do tey należących to iest Woli Libertowey y Wsi Wierzbicy) Wyrachowanego Rzetelnego Długu Anno Miłiesimo Septingentesimo Quadregesimo Octavo [1748] Dziesięć Tysięcy Złotych Polskich. Ta Zuchwała Gromada Chlińską w krotce potem zaczęła Prawo, tak że Mną iako y z Kochaną Żoną moią iako iuż na ten czas aktualnemi tych Dóbr J:K: Mości Possessorami. Od 6 VII 1754 został kasztelanem brzezińskim i senatorem rezygnując równocześnie z burgrabiostwa krakowskiego. Była to tak zwana kasztelania drążkowa, niskiej wartości. Zygmunt zajmował 113. miejsce w hierarchii senatu. 19 kwietnia 1759 dziewiętnastu mieszkańców Chliny wniosło ostatnią Manifestacją y Protestacyą przeciwko Zygmuntowi, zarządcy jego dóbr, Mikołaiowi Mądremu polowemu Dworu Wolskiego y innym oraz przeciwko.... wójtowi. Rówolegle, od 9 stycznia 1755 do 6 kwietnia 1759 trwały konflikty z wybrańcami. Zmarł 10-go września 1759 roku.

Konstancja Dobińska.

Córka Jana Dobińskiego 21 maja 1742 r. we Wschowie Zygmunt Dobiński uzyskuje przywilej iuris communicativi dla nowej żony, Konstancji z Dobińskich, córki Jana, przedstawiony do wpisu do krakowskich akt grodzkich 14 lipca. Jej intromisja przeprowadzona została 4 września tr. przez woźnego sądowego Joachima Baranowskiego w obecności świadków: Józefa Życińskiego z Kleszczowy i posesora wójtostwa w Chlinie - Jakuba Bibersztyn Starowiejskiego. 24 stycznia 1742 Konstancja kwituje Jana Dobińskiego, najdroższego swego ojca z sumy 30 tyś. florenów polskich posagu, przyrzeczonego w intercyzie, spisanej 5 października 1741r. w Krakowie, a małżonek zapisuje jej w dożywocie dziedziczną Pałeśnicę (koło Skalbmierza). 29 listopada 1760, ponad 2 lata po zgonie męża,na mocy konsensu Augusta III, dokonała cesji swego dożywocia na tenucie libertowskiej na rzecz Magnifici Ludwika Bratkowskiego, podkomorzego Jego Królewskiej Mości. W tym samym też jeszcze dniu brat Ludwika, Ignacy Bratkowski zapisuje i obciąża hipotekę wszystkich swych dóbr na rzecz wdowy Constantiae de Dobińskie. Prawdopodobnie Ludwik nie posiadał majątku o wystarczająco wysokiej wartości. 25 VI 1761 wynegocjowana została w Krakowie kwota 12 tysięcy florenów odstępnego z tytułu przekazania praw do użytkowania Bonorum Regalium Wola. Wkrótce to poręczenie naraziło Ignacego na wielkie problemy. W 1765 r. ciążył jeszcze na nim dług 4 tysięcy florenów wynikajacy z niespłaconej do końca sumy odstępnego za prawo użytkowania Bonorum Regalium Wola. Wierzycielka upomniała się więc przed sądem ziemskim powiatu proszowickiego o spłatę zadłużenia. W tę sprawę wdał się też król Stanisław August Poniatowski, pozywając 14 V 1765 Ignacego ad iudicia ordinaria Generalia Tribunalis R-Lublinensis. Wydany dekret zobowiązywał Bratkowskiego pod karą wiecznej banicji do uiszczenia należności 4 tysięcy florenów do poniedziałku po święcie Sancti Michaelis Archangeli Anno praesenti, czyli do 30 września 1765.