Młyny

Najstarszym dokumentem  poświadczającym istnienie młyna na terenie gminy Pilica jest rejestr podatkowy z roku 1629, w którym stwierdzono pobranie podatku od 1 koła zakupnego i 1 koła stępnego zainstalowanych  w Przychodach.

Lustracja z 1639r. opisuje młyn zwany Zagayny stanowiący przedmiot sporu między posiadaczami Wierzbicy i Kleszczowej o to na czyich gruntach stoi. Ok.1659 młyn ten był w posiadaniu Anny z Warszówka Minorowej jednak jak pisał lustrator:

Teraz ten młyn spustoszał żadnego prowentu tenutricis nie ma.

Młyn jest na rzece Pilcy o jednym kole ,daje młynarz z niego wymiaru miar dwie ,sam na trzeciej zostaje,może co roku uczynić wymiaru korcy 12,korzec rachując po dwa floreny. Dlatego tak niewielki wymiar,bo u tego młyna rzeka ta zaczyna się. Ten młyn także sumptem JMP Minorowej nowo wystawiony jest.

Lustracja z roku 1789 wymienia dwa młyny w Kleszczowej

Staw pusty ,potrzebujący ślamowania. Młyn gontami pobity niedawno postawiony....W tej wsi Kleszczowy jest młyn drugi Zagayny zwany;na który młyn z stawkiem pustym okazał nam ur. Zeloff prawo od Karola Wessla oraz i pozwolenia wyrobienia sobie aprobaty na tenże młyn od najjaśniejszego króla polskiego.

Młyn był w posiadaniu Zeloffa co najmniej od 1775 roku kiedy to otrzymał on aprobatę królewską na jego posiadanie. W roku 1828 wójt Kleszczowej informował,że około roku 1792:

...nastąpiła pogorzel papierni z niewiadomej przyczyny ,spalia się cała i starego młyna wierzch,będzie lat temu 36..Pan Zeloff zaniedbał użytku z młyna a wybudował papiernię nową.

Przed rokiem 1860 w Pilicy C.A. Moes wybudował młyn parowy w pobliżu stawu, przy drodze do Złożeńca. Młyn ten napędzany był maszyną parową o mocy 7 KM , zatrudniał 4 robotników i mełł rocznie 30 000 korcy zboża. W roku 1870 na wystawie przemysłowej w Petersburgu C.A. Moes,oprócz wyrobów sukienniczych i papierniczych  pokazał również mąki i kasze wyprodukowane w Pilicy.

W roku 1874 pracował młyn poruszany energią o sile 7 koni mechanicznych i mełł rocznie 30.000 korcy zboża. W młynie zatrudniano 24 robotników, których zarobek roczny dochodził do 3.000 r;

Na Dobrej był młyn rodziny Gruszczyńskich, wyposażony, jak młyny amerykańskie; przynosił on wówczas 3.000 rs. rocznego dochodu.

U stóp pałacu i parku go otaczającego wznoszą się po nad zwierciadłem obszernego stawu dwa wielkie budynki murowane mieszczące w sobie:... Młyn parowy o 7 kamieniach ,poruszanych siłą pary ;przerabia on rocznie 30 000 korcy pszenicy,zużywa węgla kamiennego za 3 600 rubli,zatrudnia 24 robotników,których zarobek wynosi do 3000 rs. Przy młynie urządzony tartak ,również siłą pary poruszany ,zajmuje 5 robotników ,produkując materiału za 6000 rs. [Gazeta Kielecka 1874]

W terytorium dóbr pilickich znajduje się prywatny młyn wodny ,na sposób amerykański urządzony ,a do p.Gruszczyńskiego należący,którego produkcyją roczną do 3,000 rs.oznaczyć można. [Gazeta Kielecka1874]

Donoszą nam ,iż dobra ziemskie Pilica od sukcesorów znanego w kraju przemysłowca C.Moesa,nabył na własność p.Leon Epstein.... z wyjątkiem młyna parowego młyna ,jaki za 27 000 rs nabyli starozakonni kupcy z Wodzisławia. [Gazeta Kielecka 1875]

W roku 1887 właścicielem lub dzierżawcą młyna w Kleszczowej Jochym Zeriker. Zakład zatrudniał 2 robotników i przerabiał 4000 pudów zboża rocznie. W tym samym roku funkcjonował młyn Gruszczyńskiego, który zatrudniał 5 pracowników i przerabiał 9000 pudów.

"Księgi fabryczna przemysłu polskiego" z lat 1906-1910 wymieniają młyn w Kleszczowej będący wówczas własnością firmy CA Moes a dzierżawiony przez H.Cymera.

Na miejscu zniszczonej krochmalni w pobliżu pałacu, K. Arkuszewski uruchomił w roku 1919 parowy młyn. Od roku 1921 młyn ten dzierżawił Dawid Rajzner.  W 1929 młyny w Pilicy mieli:

• J.Bróg, S.Odechowski i s-ka

Plomba do worków z mąką "Młyn parowy Pilica"

• P.Kornobis – młyn wodny – Kleszczowa

• P.Makieła – młyn wodny - Kleszczowa

• S.Gruszczyński – Młyn wodny na Dobrej

Młyn Gruszczyńskich w Dobrej [osada Gruszka]

Młyn Gruszczyńskich w Dobrej [osada Gruszka]

 Młyn Gruszczyńskich w Dobrej [osada Gruszka]

  Młyn Gruszczyńskich w Dobrej [osada Gruszka]

 Osada Gruszka.Rok 1914 lub 1917.

Na fotografii 1.Ojciec Hipolit Dzielski -franciszkanin z Pilicy, 2.St.Gruszczyński-junior, 3.Stanisław Stawnicki, 4.Stanisław Gruszczyński-senior

Jan Bróg i Stanisław Odechowski opuścili Pilicę. Młyn parowy przejął Żyd Gerszon Lichsztejn. W 1934 młyny w okolicy Pilicy mieli:

• Grynsztajn i Lichsztajn w Kleszczowej;

• Rywka Kerner – przy elektrowni w Pilicy,na ul.Piłsudskiego 13 [obecnie ul.Krakowska], czynny był młyn o napędzie elektrycznym, w którym mielono jęczmień.

• Chana Wajnsztajn

W roku 1936 Gerszon Lichsztejn odsprzedał swój młyn firmie Kerner Riwka i spółka.

Młyn Kornobisa w Kleszczowej:

Młyn Makieły w Kleszczowej:

Młyn w Maleszynie