Krzyż Niepodległości i Medal Niepodległości

Krzyż i Medal Niepodległości zostały ustanowione Rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 29 października 1930 r.o Krzyżu i Medalu Niepodległości. Krzyż i Medal Niepodległości miał charakter odznaczenia wojskowego. Celem odznaczenia było odznaczenie osób, które zasłużyły się czynnie dla niepodległości Polski w okresie przed wojną światową lub podczas jej trwania, oraz w okresie walk w latach 1918 – 1921, z wyjątkiem wojny polsko-rosyjskiej na obszarze Polski. Powołano 27 komisji środowiskowych weryfikujących kandydatów. Odznaczenie nadawał Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, któremu osobę odznaczoną przedstawiał Prezes Rady Ministrów na podstawie wniosków Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości, który ukonstytuował się 7 listopada 1930 r. Komitet składał się z pierwszych dziesięciu osób odznaczonych Krzyżem Niepodległości. Pierwszy skład tworzyli: Józef Piłsudski (przewodniczący), Aleksandra Piłsudska (wiceprzewodnicząca), Walery Sławek (wiceprzewodniczący), Wacław Jędrzejewicz (sekretarz generalny), Aleksander Prystor, Kazimierz Sosnkowski, Edward Rydz-Śmigły, Julian Stachiewicz, Adam Koc i Jan Kołłątaj-Srzednicki. 15 marca 1937 przewodniczącym komitetu został wybrany Walery Sławek, a po jego śmierci (3 kwietnia 1939), przewodniczącym Komitetu został Aleksander Prystor. Nie obyło się bez rozgrywek politycznych i dyskryminowania osób uznanych za przeciwników politycznych. Wśród osób, którym nie przyznano odznaczenia są; gen. Józef Haller, gen. Józef Dowobor-Muśnicki i Wojciech Korfanty. Posiadaczom Odznaczenia przysługiwało, m.in.:

• prawo do zniżki kolejowej;
• prawo pierwszeństwa ich dzieci przy przyjmowaniu do szkół państwowych i publicznych, do szkół samorządowych i zakładów naukowych oraz o zwolnienia od opłat administracyjnych w tych szkołach i zakładach;
• prawo do zaliczenia do wysługi emerytalnej okresu działalności zmierzającej do odzyskania niepodległości;
• prawo pierwszeństwa przy obsadzaniu stanowisk w urzędach, przedsiębiorstwach;
• prawo otrzymania pracy.

W starszeństwie polskich orderów i odznaczeń, Krzyż Niepodległości zajmował miejsce przed Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (IV klasy), a Medal Niepodległości przed Srebrnym Krzyżem Zasługi.

• Krzyż Niepodległości otrzymało 35 271 osób, w tym 7917 -pośmiertnie;
• Medal Niepodległości otrzymało 51 665 osób, w tym 3019 -pośmiertnie.

Piliczanie odznaczeni Krzyżem Niepodległości:

• Baumert Wojciech; ur. 22 kwietnia 1866 w Sławniowie, syn Bernarda, papiernika i Tekli z Niteckich¹; odznaczony: 08.11.1937
• mjr Derejski Stanisław Jerzy
• plut. Dziembowski Adam, s. Józefa; ur. 26 listopada 1892 r. Dobraków; odznaczony 4 lutego 1932 r.
• Plut w st.sp. Dziembowski Bronisław s. Józefa; ur. w 1899 r. Dobraków; odznaczony:9 stycznia 1932 r.
• Kazior Leon s. Kacpra i Marianny z Góreckich, ur. 7 lutego 1890 r. w Sławniowie²; odznaczony 24 października 1931 r.
• Rychter Józef,s. Franciszka, fabrykanta z Pilicy i Marcjanny ze Śniadkowskich; ur. 29 października 1876 r. w Pilica³; odznaczony: 19 grudnia 1930 r.
• kpr. Słupiński Franciszek, s.Józefa; ur. 4 września 1894 r. w Pilicy; odznaczony: 9 stycznia 1932 r.
• ppor. Witkowski Tadeusz, s.Walentego, pomocnika rewizora akcyzy i Stanisławy Wegner; ur. 28 października 1890 r. w Pilicy⁴; odznaczony: 12 maja 1931 r.

 1 Akta stanu... U91/1866