Kościół p.w. św.Jana Chrzciciela
O Pilicy » Obiekty » Obiekty sakralne » Kościół p.w. św.Jana Chrzciciela
STRONA W PRZEBUDOWIE
Dzieje
Architektura kościoła -elewacja
Architektura kościoła -nawa
Architektura kościoła -kaplice
Dzwonnica
Plebania
Wikariat
DZIEJE
KALENDARIUM DZIEJÓW KOŚCIOŁA P.W. ŚW. JANA CHRZCICIELA
1389
W dokumencie wymienieni są wikariusz Świętosław i proboszcz Jan.
1393
Wyznaczenie placu pod kościół podczas lokacji miasta,Fundacją i uposażeniem zarządzała Jadwiga z Pilczy. Wikariusz Będzisław
1399-1409
Wikariusz Mateusz
1409
Kościół nie był jeszcze gotowy. Proboszcz Jan rezydował w Starej Pilicy.
Po 1409
Elżbieta uposażyła kolegium 5 kapelanów według kościoła katedralnego w Krakowie. Dwóch z nich miało pracować przy kościele parafialnym,dwóch w oznaczonych godzinach śpiewało officium brewiarzowe podniesionym i wdzięcznym głosem .Piąty był prawdopodobnie kapelanem szpitalnym. Prawo obsadzania beneficjum kapelanów należało do rektora Uniwersytetu Krakowskiego w porozumieniu z plebanem pilickim. Kapelani mieli prawo pobierania dziesięciny ze zbóż i warzyw w Łośnicach oraz opłatę od rzeźników. Do kaznodziei należała dziesięcina z Przyłubska. Proboszcz własność łąki i stawu Koryto. Dzwonnik miał otrzymywać taka sumę pieniędzy aby zabezpieczyć jego udział w liturgii sprawowanej przez mansjonarzy oraz dziesięciny z Domaniowic i sołectwa w Sławniowie.
1413
Przy nowym kościele działała szkoła parafialna więc kościół już funkcjonował. Erekcji i konsekracji dokonał biskup Piotr Wysz ( pełnił obowiązki w latach1392-1412) lub jego sufragan bp Zbigniew z Łapanowa (1412-1413)
1423
W dokumentach występuje pleban pilicki Mateusz
1432
Na prośbę Jana Pileckiego, dziedzica miasta Pilicy i jego siostry Elżbiety, Zbigniew Oleśnicki bp krakowski, wynosi probostwo pileckie do godności prepozytury,
...a to w tej myśli i intencji, by officjum o Najśw. Marji Pannie tem pilniej i ochotniej było śpiewane, by obowiązki religijne były sprawowane.
W kościele co dzień było śpiewane Oficjum o Najświętszej Pannie z wotywą [ msza odprawiana w jakiejś intencji ], a potem mszą uroczystą, sumą. Co kwartał był odprawiany aniwersarz [nabożeństwo w rocznicę np. śmierci,często, zapisy na kościoły, fundowane przez szlachtę na wieczyste czasy w rocznicę zgonu rodziców i krewnych]
Proboszcz i wikariusze mieli codziennie śpiewać msze wraz z officium brewiarzowym o Matce najświętszej i drugą mszę z dnia bieżącego. Wikariusze pod groźba kary pieniężnej obowiązani byli być na mszy uroczystej i wspólnym brewiarzu, wraz ze szkołą śpiewać pacierze kapłańskie.
Pierwszym prepozytem [przewodniczącym kapituły kanoników - kapituły katedralnej lub kolegiackie ] został dotychczasowy pleban Mikołaj. Uposażenie prepozytury stanowiły dziesięciny ze wszystkich pól i sołtystwa w Sławniowie, z zagrodników oraz z wolnej posiadłości i pól w Starej Pilicy, staw zwany Koryto z obszerną łąką położoną między rzeką i drogą wiodącą do Sławniowa, druga sadzawka zwana Dzierżacką,dziesięciny z królewskich posiadłości w Dłużcu i Lgocie pod Wolbromiem oraz w Bydlinie z pól miejskich, ze wsi Kąpiele, Przełupsko, Żedowa, z pól pod Nagórnikiem i Smoleniem, z pól dworskich w Pilcy, kolenda ze wszystkich wiosek z dawna należących do Pilcy, trzecia część z ofiar, 6 kamieni łoju od rzeźników z Nowej Pilicy. Uposażenie prepozyta stanowiło siedem ogrodów, wolny wrąb w lasach drewna opałowego i budowlanego oraz łąka w dobrach Sławniów obok granic Wierbki i Kleszczowej. Wikarjusze czyli mansjonarze jako uposażenie mieli cztery ogrody w różnych miejscach, dziesięcinę, z Domaniowic, z folwarku dóbr Pilicy, dziesięcinę kmiecą z Załęża i połowę kmiecej z Łosinic. Mieszczanie z Nowej Pilcy obowiązani byli płacić im 14 grzywien a rzeźnicy dawać dwa kamienie łoju. Do nich należała kwesta kościelna. Nauczyciel miał po solidzie od każdego obywatela z Pilcy, trzecią część z ofiar,dzwonne, dziesięcinę z sołtystw wsi Złożenie, Biskupice, Dobra. Zakrystian otrzymywał jedną grzywnę od prepozyta i drugą od mieszczan.
1510
Prepozytem był Mikołaj z Lublina dziekan i pleban pilecki. Mikołaj z Pilicy kasztelan wiślicki,starosta krasnostawski, na jego ręce czyni zapis 600 zł. na Ogrodzieńcu na restaurację kościoła w Pilicy,z czego proboszczowie pileccy mieli otrzymywać 6 grzywien rocznie w monetach polskich.
1529
Prepozytem był Maciej de Bandziczyn a wikariuszem Stanisław Dembowski.
1534
Ta data wymieniona jest na dzwonie kościelnym. Napis brzmi:
O ADORANDA TRINITAS MISERERE NOBIS 1534
Przed 1559
Ufundowana został przez Stanisława Pileckiego kaplica św.Anny.
1559
Nad przejściem z kaplicy św.Anny do sąsiedniej kaplicy,został umieszczony nagrobek Katarzyny Pileckiej z napisem:
Magnificus Dnus Stanis
laus Pileczky comes de
Pilcza ac Katherina
more stirpis ducu (m) un-
garor, Katherinae fili
ae suae infantulae parentes pii
mesti tumuium posuerunt A. D.1.5.5.9
1561
Prepozytem był Jan Giebułtowski,który w aktach grodzkich pileckich zarejestrował erekcją kościoła pileckiego z 1432 r. Świadkami byli księża Szymon z Biskupic i Piotr Lelowczyk, burmistrz Józef,radni Jan Strzeżowski, Jan Jarz, Walenty Faber. Archidiakon krakowski ks. Kazimierski napisał po wizycie:
Bywało tu niegdyś czterech wikarych, domy ich podupadły, tylko ogródki pozostały. Dawniej było także bractwo kapłanów o czem świadczą pozostałe spisy członków Bractwo literackie jest i szpital dla ubogiej. Kolatorem był wówczas Wojciech Padniewski, dziedzic Pilcy, kasztelan oświęcimski. W 1602 r. mansjonarzów było 3.
1598
Do tego roku prepozytem był Seweryn Skidziński,który zrezygnował na początku Wielkiego Postu. Nowym prepozytem został Andrzej Wąsowicz któremu wizytator ks. Kazimirski zalecił przywrócenie 4 mansjonarzy. Wizytację parafii przeprowadził bp Radziwiłł,który zastał kościół zastawiony rusztowaniami gdyż malowano okna i wnęki murów. Kościół pokryty był dachem gontowym. Na drewnianej dzwonnicy znajdowały się trzy dzwony a uzupełniała je sygnaturka na dachu kościoła. Obok kościoła znajdował się cmentarz grzebalny i drewniana kostnica. We wnętrzu znajdowała się murowana chrzcielnica oraz osiem murowanych ołtarzy w nawie i dziewiąty w kaplicy św.Anny. Na łuku tęczy, zawieszono krzyż z wizerunkiem Chrystusa. Przed głównym ołtarzem stał miedziany świecznik. Gospodarstwo kościelne liczyło 20 krów przynoszących zysk 7 groszy od sztuki. Z protokołu wizytacji wyłania się czarny obraz materialnego i moralnego stanu parafii. Miejscowa ludność nie składała dziesięcin kościelnych. Istniejące bractwo kapłańskie rozpadło się. Brak było dozoru kościelnego. Nie prowadzono rachunków parafialnych. Nie sprowadzano nowych ksiąg liturgicznych. Bractwo literackie zawiesiło działalność. Budynki bractwa kapłańskiego i szkolny były w złym stanie. Wikary Gedeon za nadużywanie alkoholu i pobicie innych księży został skazany na miesięczny pobyt na zamku w Lipowcu gdzie w tym czasie funkcjonował dom poprawy dla księży. Utrzymywało się bractwo szewców,które miało własny dom i płaciło 1 grzywnę. Dekret powizytacyjny nakazał przeprowadzenie remontów obiektów,kupno nowych ksiąg liturgicznych, przeprowadzenie wyboru dozoru kościelnego, regularne głoszenie kazań, odpowiednie dozowanie wina do mszy,udział wszystkich księży w nabożeństwach parafialnych i nakaz ściągnięcia zaległych dziesięcin i czynszów.
1599
Prepozytem był Andrzej Patriciusz. Z tego roku pochodziły najstarsze metryki urodzenia „Metrica baptisatorum in parochiali ac praepositali Esia Pilicensi sub Rdo viro Dno Andrea Patricio praeposito esiae ejusdem". Wikarym był ks. Maciej Ryński. Rozpoczęta została przebudowa w oparciu o dawne gotyckie mury,które pokryte zostały barokowymi formami ,pilastrami gzymsami i ornamentami.
przed 1600
Ufundowana została kaplica św. Leonarda.
1600
Wikarym jest Andrzej Stępcius (Stępień?).
1601
Powstaje kaplica Padniewskich.
1602
Dn. 28 st. 1602 r. Andrzej Wąsowicz zarejestrował w konsystorzu krakowskim wyciąg z aktów grodzkich erekcji kościoła pileckiego. Wikariuszami byli Andrzej z Pilicy i Marcin z Morawicy. Kantorem i prawdopodobnie zarazem rektorem szkoły był Stanisław Skierniewita [Być może tożsamy z profesorem Akademii Krakowskiej, lekarzem nadwornym (1632- 1648)króla Władysława IV ?] a pomocnikiem Jakub Przeździeczek,który otrzymywał po jednej grzywnie od prepozyta i magistratu. Budynek szkolny był nadal w ruinie. Gospodarstwo kościelne liczyło 15 krów dających po 12 groszy dochodu. Ks.Andrzej Wąsowicz wybudował nowa plebanię z dwoma ogrzewanymi pokojami.
1606
Andrzej Wąsowicz ma proces w Trybunale Lubelskim z Mikołajem i Janem Firlejami,synami Mikołaja z Dąbrowicy Firleja,wojewody krakowskiego, dziedzicami Ogrodzieńca oraz z Henrykiem scholarem krakowskim,Andrzejem kasztelanem radomskim, Janem skarbnikiem koronnym, Piotrem Firlejami o zaległe dziesięciny z Bydlina, Domaniowic i Zalesia,z lat 1600-4 r.Wikariuszami pilickimi byli Jan z Szadka i Stanisław Stolecius.
1611
24 lutego hrabia na Pilcy, starosta dybowiecki, dziedzic Pilcy, Szańca i Słupów ,Stanisław Padniewski, syn Wojciecha i Jadwigi z Dębian, po śmierci swych rodziców oraz dwóch sióstr, Elżbiety i Jadwigi
mając umysł zbawienia duszy swej i swych zmarłych
postanowił z majątku swego uczynić pobożną fundację i za zgodą bpa krakowskiego Piotra Tylickiego wyniósł pilicki kościół parafialny do godności kolegiaty. Przy nowej kolegiacie stanowi godności trzech prałatów, dwóch kanoników, zakrystiana i sześciu wikariuszy. Nowej kapitule fundator zapisał wieś Przychody z dworem i część wsi Kleszczowa tj. młyn i kmiecia zwanego Jastrząbek,
z tym zastrzeżeniem, że dotąd będzie kapituła właścicielem tych posesji, dopóki jej jednorazowo nie będzie wypłaconych 20 000 zł. na kupno innych posiadłości.
Do tego czasu kapituła miała mieć najmniej 2000 zł. rocznego dochodu z tych posiadłości. Prepozytem i oficjałem został Joachim Niewiarowski. Do pilickiej kolegiaty należało sześć prebend - w Szańcu,Mrzygłodzie, Kidowie, Słupi, Gieble i w Strzegowej. Stanisław Padniewski zmarł przed 5 grudnia.
1612
12 kwietnia biskup krakowski, Piotr Tylicki, wydał dla kolegiaty pileckiej erekcję,obejmującą akt fundacji dając prepozytowi i zarazem oficjałowi władzę nad dekanatami Lelowskim i Wolbromskim. Otrzymał również prawo wizytowania parafii w dobrach fundatora:Ciągowice, Słupia, Szaniec... Prepozyt,jako oficjał miał wizytować dekanat lelowski, dekanat wolbromski miał wizytować archidiakon. Równocześnie prepozyt otrzymał prawo karania za mniejsze przewinienia i mógł sądzić sprawy cywilne nie przekraczające 200 zł. W sprawach większej wagi finansowej oraz w sprawach małżeńskich, winien był odwoływać się do biskupa. Bulla papieża Pawła V. z 6 października 1612 r. potwierdziła erekcję kolegiaty i unię kościołów. Wykonawcą był ks.Ołdakowski. Prepozytem był Jan Leszczyński a dziekanem Jan Boczkowski .Od ufundowania kolegiaty dziekan był równocześnie proboszczem w Mrzygłodzie. W tym samym roku staraniem ks. Jana Leszczyńskiego i ks.Jana Boczkowskiego oraz za staraniem p. Jana Witkowskiego wprowadzony został różaniec. Z upoważnienia Jana Chryzostoma, prowincjała Dominikanów, wprowadził to nabożeństwo i bractwo ks. Felicjan Vidani, lektor świętej Teologii. Proboszczem w Kozłowie był kanonik pilecki Maciej Lodensis (z Łodzi)
1613
7 stycznia biskup krakowski ,Piotr Tylicki, mianował kanonika kaznodzieję ,który jako uposażenie otrzymywał probostwo Giebło.Drugi kanonik kaznodzieja miał probostwo w Strzegowej.
1616
14 stycznia zmarł kanonik pilecki Maciej Lodensis (z Łodzi). W kościele znajduje siępłyta pamiątkowa:
DOM.
R. D. Mathiae de Lodzia ecclesiae hujus ex fundatione padnieviana comitum de Pilcza canonico primo et concionatori parocho in Kozłów viro pietate insigni morum comitate claro nemini rnolesto de ecciesia bene merito caeterisque virtutibus at-que ervditioneo ptime ornato qui assiduis laboribus fractus obiit anno Domini 1616 die 14 januarii Joannes Mulinowic consobrinus civis cracoviensis memor beneficiorum maestus fieri curavit mortuus mundo vivit Deo.
1617
Kustoszem był Jakub Podgórski.
1618
Kanonikiem kaznodzieją był ks.Natanael Rokowski.
1625
Jan Ołdakowski oficjał generalny chełmski,delegat papieża Urbana VIII potwierdza w Chełmie w 1625 r. bullę erekcyjną Pawła V.
1632
Ks. Mikołaj Suchodolski, altarzysta N. M. P. w Krakowie, zapisał 800 florenów na kamienicy obywatela krakowskiego Antoniego Blank przeznaczone na ufundowanie kapelanii przy ołtarzu św. Leonarda w kolegiacie pilickiej. Patronat należał do kapituły i do rajców miejskich. Ks. kapelan obowiązany był w każdą niedzielę odprawić mszę św. o Trójcy i co kwartał żałobne nabożeństwo z wigiliami. W kaplicy św. Leonarda obraz tego świętego został zastąpiony obrazami św.Jana Chrzciciela i św.Mikołaja biskupa.
1633
12 lipca Jan Olbracht, królewicz polski i biskup krakowski, potwierdził statutykapituły pileckiej. Kapituła odbywała swe sesje nazajutrz po uroczystości św. Jana Chrzciciela. Kustoszem był Adam Miklaszewski.
1634
Archidiakonem był kanonik krakowski Jakub Najman.
1635
Z tego roku pochodzi napis umieszczony na zewnątrz kościoła,między dwiema szkarpami, pod gotyckim oknem:
ROBIELT OSIECZKY
DLA CH(W)ALI NIEBIESKI
PROSI O PACIERZ
1637
Kanonikami byli Stanisław Gorzelski, kaznodzieja, późniejszy prepozyt i ks.Niewiarowski.
Lata trzydzieste XVII w.
Zbudowana została wczesnobarokowa ambona.
1642
W sobotę 15 marca, w Bodzentynie, w kancelarii biskupa krakowskiego Zadzika, ks. Stanisław Wojeński czyni potwierdzenie nadań dla kolegiaty pilickiej ,wśród nich także dokumentu Jana Ołdakowskiego, oficjała chełmskiego, a tym samem bulli papieża Urbana VIII.
1643
Ks. Wojciech Garbowski, pleban opatowski,dawniej zakrystian pilickiej kolegiaty, przed Sebastianem Wiktorem, dziekanem i oficjałem wieluńskim,sprzedał za 120 florenów swój nowy dom w Pilicy ks. Janowi Serafinowiczowi kanonikowi i kaznodziei pilickiemu.
1644
Kolejne potwierdzenie statutów kolegiaty. Archidiakonem był Stanisław z Brzezia Wojeński, doktor obojga praw i kanonik krakowski,późniejszy biskup kamieniecki. Dziekanem kolegiaty i proboszczem w Mrzygłodzie był Stanisław Gorzelski.
1645
Prepozytem i oficjałem był Stanisław Gorzelski. Zapisał on 2000 zł. na śpiewanie kursu o N.M.P. i ulokował zapis na dobrach Karniowice, należących do Jerzego Pipana, rajcy krakowskiego. Mansjonarze biorąc procent 140 zł od zapisanej sumy mieli co środę w kaplicy św. Anny śpiewać kursi mszę świętą. Mikołaj Zygmunt Czeski zapisał czynsz 70 zł. od kwoty 1000 zł.,na dobrach Dąbrowica w pow. Książnickim,na ołtarze św. Anny i św. Stanisława. Patronat należy do niego, zaś po jego śmierci do prepozyta pileckiego. Altarzysta obowiązany był co tydzień odprawiać w środę, mszę św. o św. Annie z komemoracją o św. Joachimie i za zmarłych rodziców fundatora, a po śmierci darczyńcy także za niego. Co miesiąc,w piątek, miał odprawiać msze święte o Męce Pańskiej z komemoracją św. Stanisława i zmarłych jak we wspomnianych wyżej mszach odprawianych co tydzień.
1646
W roku tym wprowadzono do kościoła cechy tkacki, szewski, kowalski i rzeźniczy.
1651
Z fundacji prepozyta pilickiego,ks. Stanisława Gorzelskiego,co wtorek altarzysta obowiązany był śpiewać przy ołtarzu św.Anny kurs z wotywą za duszę fundatora.
1650
ks. Stanisław Gorzelski ufundował szpital dla ubogich i zaprowadził księgi zaślubin i zmarłych.
1655
Podczas Potopu kosciół został ograbiony:
[Stanisław Padniewski w roku 1611] ...Fundował tedy naprzód ...archikon-fraternią męki Jezusowej w Pilicy, przy krucyfixie z dawna łaskami słynącym, któremu ołtarz cały srebrny i wszystkie inne kapliczne sprzęty od złota i srebra nadał ale te ozdoby i ołtarz Szwedzi złupili.
Połowa XVI w.
Powstał nowy, wczesnobarokowy ołtarz główny i rokokowe tabernakulum
1657
Wójt pilicki Wawrzyniec Zuter zapisał 100 zł Bractwu Różańcowemu M. M. P. Taka samą kwotę zapisał temu bractwu obywatel pilecki Maciej Kadłubek.
1658
Dziekanem był Wojciech Fallibowski.
1659
Archidiakon kolegiaty, ks. Stanisław Wojeński, posłował od Stanisława i Jerzego Lubormirskich do Frankfurtu, a potem do Augsburga w sprawie pozyskanie mitry książęcej i honorów nadanych im przez cesarza Ferdynanda III.
1660
Jan Serafinowicz był kanonikiem pileckim. Prepozyt Mikołaj Krzelczycki Mrożek był oficjałem i proboszczem w Szańcu.
1661
Biskup Andrzej Trzebicki wydał 12 listopada odezwę do sufragana ks. Mikołaja Oborskiego delegując go na wizytację kolegiaty i szpitala w Pilicy wobec docierających informacji o pojawiających się odchyleniach od intencji fundatora.
1662
Stosownie do zlecenia biskupa Trzebickiego przybył do Pilicy biskup Mikołaj Oborski i przeprowadził wizytację.
Wszystko,począwszy od dachów, wymagało restauracii,naprawy (dzwon pęknięty) lub sprawienia.
Ołtarzy było siedem:
W głównym, półzłoconym ołtarzu, który był pokonsekrowanym, stała rzeźbiona figura N. M. P. z Dzieciątkiem Jezus. W ołtarzu był Najświętszy Sakrament.
W kaplicy Padniewskich pw. św. Wojciecha, stał ołtarz N. Maryi P. namalowanej ze św. Wojciechem i św. Janem Kantym. Prałaci i kanonicy w tej kaplicy obowiązani byli codziennie śpiewać officja, więc o Trójcy św. o Duchu św,, o św. Krzyżu, o Męce Pańskiej i o Matce Boskiej. Z czasem te obowiązki zostały przez bpa Marcina Szyszkowskiego złagodzone.
W trzecim ołtarzu Bractwa Różańcowego M. M. P. po lewej ręce jest obraz Matki Bożej. Na obrazie kilkadziesiąt wotów srebrnych w kształcie dużych, średnich i małych tablic m. in. od pana Krakowskiego W: Łubek szczerozłoty od p. Miecznikowy z 1661 r. Serca, obrazki N. M. P. agnuski srebrne, krzyżyki, pierścionki, ogniwka, kratki, łańcuszki, perły, korale duże i inne z kryształami, relikwiarzyki, sztuki złote szmelcowane, wstęgi dwie ze złotem, gwiazd pozłocistych sześćdziesiąt i t.p. Bractwo miało zapisy 500 zł. kapłana pochodzącego z Pilicy, 100 zł. od Wawrzyńca Zuter wójta pileckiego ,100 zł. zapisane przez Macieja Kadłubka, obywatela pileckiego,50 zł. na ogrodzie Andrzeja Kuryto między ogrodami Opalińskimi. Do Bractwa należały ogrody, z których jeden miał kalikancista z racji pracy podczas wotyw, 100 zł. złożyła ob. Zagórska.
Czwarty ołtarz po lewej ręce pw. św. Stanisława biskupa męczennika, przy którym ks. prepozyt Stan. Gorzelski z sumy 1000 zł. zapisanej na Dąbrowicy ufundował altarzystę. Altarzysta zobowiązany był odprawiać mszę św. o Męce Pańskiej z komemoracją o św. Stanisławie i drugą mszę św. za zmarłych z rodziny fundatora. Kolatorstwo tego ołtarza należało do ks.prepozyta i rajców pileckich,
Piąty ołtarz św. Anny umieszczony w kaplicy Pileckich, ufundowany został przez hrabiów na Pilicy, którzy jednak na utrzymanie ołtarza nie uczynili zapisów. Dopiero z fundacji prepozyta pilickiego, ks. Stanisłąwa Gorzelskiego, co wtorek altarzysta obowiązany był śpiewać kurs z wotywą za duszę fundatora. Na wsi Karniowice fundator złożył na ten cel 2000 zł., aby co środę ks. wikariusze odprawiali wotywą cantu oborali.
W tym czasie kaplica św.Anny otrzymała polichromię rokokową oraz obraz Matki Bożej Szkaplerzowej w miejsce obrazu św.Anny.
Szósty ołtarz św. Jana Chrzciciela i Mikołaja bpa w kaplicy św. Leonarda,mały, złocony, miał zapis 800 florenów na mszę św. co tydzień do Trójcy św. Altarzystą był ks. Łukasz Żywkowicz, vicekustosz i senior wikarych.
Siódmy ołtarz św. Trójcy stoi z boku kaplicy Pileckich. Nie miał uposażenia i żadnych mszy na nim nie odprawiano.
Organ czasu wojny przez nieprzyjaciół był uszkodzony.
Kanonikiem pilickim był ks.Jan Puszyński, kanonik krakowski Wszystkich Świętych,proboszcz chruszczobrodzki do 1667 r.
Po 1662
Powstał ołtarz stiukowy w kaplicy Padniewskich.
1664
Ugoda zawarta wobec wobec biskupa Oborskiego, pomiędzy kustoszem Hieronimem Ochockim a Melchiorem Michałowskim dziedzicem wsi Słupia, zakończyła procesy o czynsze z tej wsi toczące się od 20 lat przed sądami świeckimi i duchownymi. Kapituła otrzymała 3300 czynszu rocznie w zamian za prawo patronatu nad kościołem w Słupi.
1670
Dziekanem był ks. Andrzej Znojecki. Kanonikiem był ks.Wojciech Dobrakowski, proboszcz michałowski.
1674
Utworzono godność oficjała pilickiego. Został nim proboszcz ze Szczekocin ks. Stefan Łodziński.
1677
Kustoszem kolegiaty był doktor obojga praw,kanonik i oficjał wiślicki Hieronim Ochocki
1678—1699 lub 1702
Kustoszem został ks.Krzysztof Sowiński,doktor teologii, profesor Akademii krakowskiej,dziekan kolegium św. Floriana, prepozyt kolegiaty Wszystkich Świętych,który pełnił tę funkcje do r.1699.
1679
16 kwietnia zapadł wyrok Trybunału Lubelskiego na korzyść kolegiaty o zaległe czynsze od Wiśniowieckich i Warszyckich. Wykonując wyrok Stanisław Warszycki zaprosił członków kapituły na spotkanie podczas którego wniesiono dziewięć waz zawierających 9800 florenów co wywołało szok nerwowy u przekazującego i wydany służbie zakaz pomocy obdarowanym.
1680
Prepozytem był Franciszek Leśniowicz,profesor Akademi krakowskiej,dr. filozofii,który odnowił, ozdobił kolegiatę. Powiększył uposażenie Bractwa Różańca Świętego. Jako czciciel św. Józefa założył bractwo tego świętego.Oddany kościołom św. Michała i św. Józefa w Krakowie zarządzał w Pilicy przez pomocników. Ufundował dwa kielichy dla Bractwa Różańcowego i Bractwa św. Józefa.
1681
Dziekanem był ks. Piotr Praczlewicz dr. pisma świętego. Zmarł ks. Jan Radzicki,dr. św. Teologii,kanonik krakowski i kurzelowski,autor kilku publikacji.
1683
W kaplicy Matki Bożej stanął marmurowy pomnik:
DOM.
Anna Warszycka — miecznikowa koronna — wielkich w koronie Polskiey — urodzeniem godnością i sławą — rodziców — jaśniewielm. 1MP. Stanisława Warszyckiego — kasztelana krakowskiego — jaśnieoświeoney xieżny Heleny — na Wiśniowcu i Zbarażu — córka — jaśniewielm. IMP. Michała na Warszycach Warszyckiego — miecznika koronnego — małżonka — dopełniwszy — świątobliwością bogomyślnością niska pokorna — wielka ku ubogim szczodrobliwością - y - wszelką chrześcijańską doskonałością — dni życia swojego od Boga przeznaczonych zostawiwszy Bogu oyczyźnie domowi zacnemu wielkiey nadzieje synów dwóch — Stanisława y Jerzego — córek trzy Teressę, Helenę, y Barbarę — oddawszy Stwórcy swojemu tu — przy dziedzicznym kościele pileckim ciało swe złożyć rozkazała — ktorey żałosny małżonek na wiekopomne czasy ten grobowiec — położył roku Pań. MDCLXXXIII die XV lutego.
1685
Kanonikiem był ks.Puszyński. Archidiakon był doktor obojga praw,kanonik krakowski Wojciech Łańcucki. Był też proboszczem w Luborzycach.
1686
Umarł archidiakon pilicki ks. Wojciech Łańcucki.
1687
Jan Kazimierz Warszycki, starosta ojcowski, dziedzicKocikowy, przez Adaukta Konaszewskiego zapisał Bractwu Różańcowemu czynsz od 1000 zł. na Różaniec na dobrach Kocikowa.
1690
Archidiakonem był doktor obojga praw, proboszcz w Żarnowcu Jan Florian Machowicz.
1694
Kanonikiem był ks.Kazimierz Prokopowicz ,doktor filozofii i profesor Akademii, proboszcz wieluński.
1695
W dniu17 marca stanął w imieniu Stanisława Warszyckiego, kasztelana krakowskiego i kolatora pileckiego pan Tomasz Chomętowski i okazał dowody uposażenia kustosza pileckiego na dobrach kościoła w Słupi.
1696
Kanonikiem był ks.Mikołaj Strowski.
1698
Do tego roku prepozytem był Franciszek Leśniowicz .Kustosz ks.Krzysztof Sowiński mając w rękach Księgę in folio compactum praw do kościoła i kustodii pilickiej złożył w aktach pewne protesty. Po nim nastał Ks. Kazimierz Dobrakowski.
1700
Kustoszem był ks.Marcjan Kempski,późniejszy proboszcz we Włodawicach.
Około 1700
Stanisław (2) Warszycki, pan na Pilicy, starosta piotrkowski, wydał dokument, w którym oświadcza, że dla kantora i organisty przy kolegiacie pilickiej kupi dwa domy lub place na wystawienie mieszkań
w ulicy, ciągnącej się od kolegiaty ku ulicy Krakowskiej [obecnie ul.Księżna] do placów Żegocińskiego i Wąchalskiego, po prawej stronie idąc ku szpitalowi pileckiemu.
W kaplicy św.Józefa powstała dekoracja stiukowa, kartuszowa, liściasta z puttami.
1701
6 grudnia ks. Kazimierz Fabian Dobrakowski, prepozyt w Wojkowicach, ufundował kanonię zwaną szpitalną lub dobrakowską p. w. św. Józefa zapisując 4000 zł. [lub wg innych zapisków- florenów]. Fundację potwierdził ks. Kazimierz Lubiński, biskup sufragan i oficjał krakowski. Zmarł Jan Florian Machowicz,proboszcz w Żarnowcu,archidiakon pilicki.
1702
Do tego roku,przez 24 lata, kustoszem kolegiaty był ks.Krzysztof Sowiński
1704
Z treści bulli Klemensa XI z 5 czerwca wynika, że ks.Kazimierz Dobrakowski, gdy ks. Leśniowicz mając lat 72 zniedołężniał, wyrobił sobie koadjutorję przy ks. Leśniowiczu. 15 września ks. Aleksander Wityński, proboszcz chruszczobrodzki, ufundował złożywszy 3000 zł, kanonię zwaną kozłowska bo jej prebendarze byli proboszczami w Kozłowie, którą bp Lubieński potwierdził 15listopada.
Prosił też W. P. Stanisława Warszyckiego, hrabię na Pilicy, miecznika koronnego, starostę łęczyckiego, zgierskiego, by wcielił do uposażenia tej kanonii probostwo Ciągowice, którego pan miecznik był kolatorem, na co się [3 kwietnia] pan Warszycki zgodził się, zastrzegł sobie przytem prawo prezentowania kanonika na tę nową prebendę.
1705
Archidiakonem był ks.Marcin Węgrzynowicz, proboszcz w Tczycy, kanonik krakowski,kustosz kielecki.
1706
Prepozytem był Franciszek Leśniowicz,profesor Akademi krakowskiej,dr. filozofii,który odnowił, ozdobił kolegiatę. Powiększył uposażenie Bractwa Różańca Świętego. Jako czciciel św. Józefa założył drugie bractwo tego świętego i wystawił kaplicę przy kolegiacie. Zapisał na te fundacje 6000 zł na Porębie Wielkiej, która należała w tym roku do Jana Kantego Łukaszkiewicza, dra medycyny i rajcy krakowskiego.
1708
Ks.Dobrakowski był proboszczem w Szańcu a później w Wojkowicach Kościelnych.
1711
Ks. Franciszek Leśniewicz zbudował i uposażyłkaplicę z ołtarzem św. Józefa. Zmarł w tymże roku został pochowany w kolegiacie o czym przypomina pomnik z szarego marmuru z portretem na blasze. Zmarł ks. Piotr Praczlewicz, niegdyś dziekan pilicki.
1712
Kapituła deleguje dziekana Pawła Węgrzynowskiego wraz z archidiakonem lelowskim do hetmana Pocieja,aby
przypomniawszy mu życzliwość dla kolegiaty jego poprzedników, tą samą chciał otaczać kolegiatę i kapitułę.
Ks. Węgrzynowski złożył 15 000 florenów,które ulokował na majątku Vichauzerów z przeznaczeniem na prebendę konających. Po nim dziekanami pilickimi był ks. Florian Lachowicz i ks. Kazimierz Lachowicz,
1719
W grobach pod kaplicą Padniewskich złożono ciało 84 letniego Floriana Mineckiego dworzanina Michała Warszyckiego.
1721
Archidiakonem był Stanisław Lelowski, doktor obojga praw, proboszcz w Kidowie i Kijach.
Kanonikiem był Józef Fichauzen, późniejszy [1731] proboszcz w Gieble i w Czarncy. Do rodziny Vichauzerów /Fichauzerów należała wieś Ujejsce Górne w księstwie Siewierskiem. Antoni Vichauzer po śmierci kanonika Józefa złożył 15,000 zł. od ks. Pawła Węgrzynkowskiego, dziekana pilickiego na prebendę konających.
1721
Kanonikami byli Józef Dobrakowski, prepozyt młodzawski, i Jakub Kempski ,doktor filozofii.
1722—3
Prowadząc restaurację kolegiaty Kapituła udawała się do hetmana Pocieja i do jego małżonki Emerencjanny,jako do kolatorów, zwracając się o zaległe fundusze należące się z dóbr Przychody i innych. Zachowała się umowa Kapituły zLudwikiem Pociejem, według której hetman w imieniu swoim i małżonki obiecuje oddać zaległą arendę z Przychodu i Wierbki za czas od 1715 r. Na przyszłość obiecuje co rok na Zwiastowanie M. M. P. płacić kapitule za dzierżawę wsi Przychody1500 zł i 200 zł. czynszu od zapisu na dobrach pileckich.
1722
W wieku 72 lat we Włodawicach zmarł proboszcz Marcjan Kempski,niegdyś kustosz pilicki, i tam został pochowany.
1727
Zmarł ks.Marcin Węgrzynowicz,archidiakon pilicki,proboszcz w Tczycy, kanonik krakowski,kustosz kielecki.
1729
Z testamentu ks. Józefa Fichauzena spisanego w tym roku [zmarłego w 1731 r. ] dowiadujemy się że krucyfiks w ołtarzu kaplicy Pana Jezusa Ukrzyżowanego był uważany przez współczesnych jako gratiosus i że w tej kaplicy była znaczna cząstka Krzyża świętego. Kustoszem pilickim był ks. Józef Rogalli kanonik krakowski.
1730
Kanonikami byli ks.Paweł Węgrzynowski i ks.Jan Polnarowski proboszcz w Małogoszczu.
1731
Zmarł ks. Józef Fichauzen, kanonik pilicki, proboszcz w Czarncy. Wprowadził do kaplicy Pana Jezusa Ukrzyżowanego Bractwo ratowania konających, do którego od lat kilku sam należał i odpowiednio je uposażył. Za pozwoleniem kolatora pod tą kaplicą pochował swoją matkę i sam tu, przeżywszy lat 56, został pochowany.
1734
Obraz Matki Bożej z kaplicy św.Anny przeniesiony został do ołtarza głównego.
1736
Zmarł ks. Kazimierz Dobrakowski, prepozyt pilecki i w kaplicy Dobracoviana został pochowany. W Mrzygłodzie, przeżywszy lat 66, zmarłPaweł Węgrzynowski,niegdyś dziekan pilicki.28 sierpnia zmarł ks. Stanisław Lelowski doktor obojga praw, proboszcz w Kidowie i Kijach,niegdyś archidiakon pilicki. Żył 52 lata. Pochowany został w grobie ks. Dobrakowskiego. Zmarł ks. Paweł Węgrzynowski,niegdyś dziekan pilicki. Archidiakonem był ks. Błażej Kajetan z Żurakowa Żurakowski ,który w tym roku otrzymał prezentę na tę funkcję od królewiczowej Marii Józefy Sobieskiej. Godność tą piastuje lat 25.
pomiędzy 1736 a 1761
Dziekanem był ks. Florian Lachowicz dr. filozofii. prof, Akad. Krakowskiej, kanonik. św. Anny.
1737
Kanonikiem był Jan Kanty Kazimierz Lachowicz ,doktor filozofii, proboszcz w Kroczycach.
1739
Kapelanem bractwa konających w Pilicy był ks. Maciej Zagórski. Prepozyt i proboszcz pilicki,oficjał dożywotni pilicki, Adam IgnacyKomorowski,w imieniu Kapituły wydzierżawił Marii Józefie Sobieskiejdobra Przychody, Wierbkę i część Kleszczowej z młynem za 2000 zł. Rocznie.
1740
25 stycznia Maria z Wesslów Sobieska dokonała przez Franciszka Lodę, stolnika Nowogrodzkiego, jej komisarza generalnego w Krakowie, zobowiązała się płacić procent Kapitule z sumy 20 000 zapisanej na dobrach Przychody i części Kleszczowy. Zapis ten uczynił w 1611 r. fundator kolegiaty Stanisław Padniewski. Procent wynosił 2000 zł. i na potrzeby zakrystii 200 zł.W kaplicy Pana Jezusa Ukrzyżowanego pochowano ks. Szymona Sochańskiego, kapelana od św. Leonarda. Z fundacji Marii z Wesslów powstał mur kościelny,skarpy od strony miasta i mostek z plebani co było związane z łagodzeniem sporu powstałego w wyniku decyzji o fundacji klasztoru oo. reformatów. Ks.Józef Dobrakowski został syndykiem oo. Reformatów
1741
Kardynał Jan Lipski ,biskup krakowski, pozwolił obraz N. Marii Panny Różańcowej przenieść z ołtarza Bractwa Różańcowego do głównego ołtarza.
1743
Kustoszem był ks. Kazimierz Rochmański, dr. filozofii, kanonik kamieniecki, proboszcz jędrzejowski. 8 marca w zamku pilickim Maria z Wesslów Sobieska:
mając respekt na usługi Ks. Jana Górskiego i chcąc go do dalszych usług sposobić, zapisuje 40 000zł. na wsi dziedzicznej Bętkowice ze wszystkiemi przyległościami lasami, borami,łąkami, młynem, poddanymi, polami, browarem i t. d... która [to wieś] dotąd w posesji kapituły ma być dopokąd tej kapitule zapis na wsi B. 40 000 zł. spłacony nie będzie.
Prepozytem i oficjałem był ks. Adam Kreczyk oficjał.
1745
Kanonikiem kaznodzieją i sędzią surogatem był ks. Wawrzyniec Wirzalski Założył protest przeciw uchwale kapituły i dekretom by Sanctissimum przenieść z wielkiego ołtarza do kaplicy kolatorskiej św. Anny, jako przeciwnym dekretom soborów Nicejskiego i Trydenckiego by Sanctissimum było w głównym ołtarzu. Wspomniano, że podczas deszczu, procesję z Najświętszym Sakramentem urządzano po kościele i przechodzono przez kaplicę św. Anny.
1745
Maria Józefa Sobieska, królewiczowa polska, zapisała 40,000 florenów na dobrach Będkowice z przeznaczeniem na powiększenie uposażenia kustosza. W imieniu Sobieskiej zapisu dokonał Kazimierz Łubieński, starosta jadownicki i lelowski. 1 października kardynał Lipski zapis ten potwierdził. Kapituła przedstawiała kandydata na tą godność a kolatorka, a po niej dziedzice Pilicy dawali mu prezentę. Kustoszem był ks.Jan Górski.
1745
Maria z Wesslów Sobieska w dokumencie wystawionym w Krakowie 21 lutego potwierdza zapis na uposażenie kustosza pileckiego wsią Bętkowic:
która dotąd w posesji kapituły ma być dopokąd tej kapitule zapis na wsi B. 40 000 zł. spłacony nie będzie.
2 marca Maria z Wesslów Sobieska kupuje od Antoniego Przemyskiego i żony jego Ewy dom w ulicy Dwornej z gruntem zw. Łagoszowskim, przytykającym jedną stroną do probostwa szpitalnego, na którym postawiła dom 5 września ofiarowała go kustoszowi pilickiej kolegiaty.
1746
Oficjałem pilickim był ks.Adam Kreczyk,który wcześniej był prepozytem pilickim. Ks. Piotr Dobrowolski, proboszcz z Tuczęp, prebendarz w Michałowie złożył 6,000 zł. na ufundowanie po kolegiacie pilickiej godności scholastyka. Trzy tysiące były złożone na procent w kahale Pileckim,drugie 3,000 na synagodze w Żarkach. Za zgodą Karola margrabiego Wielopolskiego do scholasterii pilickiej dołączono probostwo w Młodzawach, które trzymał Ks. Józef Dobrakowski, brat ks. Piotra, proboszcz młodzawski i kanonik pilecki. Kapituła i kolator dóbr Młodzawy, wspomniany Karol Wielopolski, wyrazili zgodę. 24 listopada biskup krakowski Stanisław Kostka Załuski potwierdził fundację. Scholastyk co tydzień miał odprawiać mszę św. sam lub przez zastępcę w kolegiacie pilickiej i w kościele młodzawskim za odpuszczenie grzechów fundatora t. j. ks. Piotra Dobrowolskiego. Miał też obowiązek po śmierci fundatora w dniu rocznicy rozdać 2 zł. ubogim w Młodzawach i tyle samo ubogim w Pilicy a na wosk, wino i aparaty dać do kolegiaty 10 florenów. Pierwszym scholastykiem został sam fundator tej godności ks. Dobrowolski
1750
Zmarł ks.Józef Dobrakowski, prepozyt młodzawski,syndyk pilickich oo. Reformatów .
Do 1751
Scholastykiem był ks.Jerzy Frantz proboszcz w Młodzawach,który zmarł w tym roku.
1751
23 maja w Krakowie, maria z Wesslów Sobieską zapisuje dobra pileckie Teodorowi Wesslowi. Obdarowany przejmuje ciężary,obowiązki i zapisy na tych dobrach. Kapituła pilecka miała zapisane 22,000 zł a Bractwo Różańcowe w Pilicy 1000 zł. Zapisy na Bętkowicach obejmowały 40,000 dla kustodii pilickiej. Kanonikiem był ks.Paweł Bassewicz, proboszcz w Gieble.
po 1751
Po ks. Jerzym Frantzu scholastykiem byli ks. Michał z Gołuchowa Gołuchowski i ks. Adam de Vlesen Brachman.
1756
30 sierpnia ks.Piotr Dobrakowski zapisał 6000 florenów na synagogach w Żarkach i w Pilicy.
24 listopada 1547 zatwierdził fundację a założyciela mianował scholastykiem jednak ten zmarł w miesiąc później. Godność otrzymał jego brat - Józef Dobrakowski-prepozyt w Młocharach.
1757
7 października Teodor Wessel pożycza od kapituły 4000 zł., które miała na reperacją kościoła. Zmarł ks.Paweł Bassewicz,kanonik i proboszcz w Gieble. Jego następca na obu stanowiskach był Franciszek Ignacy Sztymorowicz .
1759
Prepozytem był Józef Gorzeński, doktor obojga praw,proboszcz i oficjał.
1761
Dziekan był Bazyli Kajetan Żurakowski 27 lutego w zamku Pileckim Teodor Wessel pożycza od ks. Górskiego, kustosza pileckiego, 370 czerwonych zł. na spłacenie Bogusława Nieszkowskiego,dzierżawcy wsi Dzwonowic i Szanoszyc [obecnie Siamoszyce], którą to sumę na wsi Szypowicach zabezpiecza, oddając księdzu wieś w wolną posesję do czasu uregulowania długu. Zmarł kustosz ks.Jan Górski.
między 1761 a 1791
Dziekanem był Franciszek Antoni Dunin Kozicki,proboszcz w Minodze i Mrzygłodzie,wizytator kościołów.
Od 1761
Kustoszem był Szymon Awedyk,poprzednio kanonik. Teodor Wessel wysuwa na dziekana kolegiaty ks.Błażeja Kajetana z Żurakowa Żurakowskiego, który pełnił tę funkcję przez cztery lata.
1766
Kanonikiem był ks.Józef Jokorski, proboszcz w Gieble.
1767
Kustoszem był ks.Mateusz Wężorowski. Z tego roku pochodzi największy z pilickich dzwonów, „Stanisław”.
1768
Kanonikiem był Jan Olewiński. Po tym roku kanonikiem był ks. Szymon Awedyk,który potem został kustoszem pilickim.
1769
Ks. Błażej Kajetan Żurakowski w testamencie każe się pochować na cmentarzu przy kolegiacie.
1771
Prepozytem był ks.Górzeński. W kościele została ułożona posadzka marmurowa. Z tego roku pochodzi „Wojciech”
1772
Rozbiór Polski spowodował utratę dziesięcin o wartości 1200 zł rocznie, oraz kapitału14100 z dóbr położonych poza granicami zaboru.
1776
W kościele zainstalowano stalle ozdobione malaturą. Kustosz,ks.Mateusz Wężorowski,czyni testament i zapis zostawiając fundusze na 1000 mszy św. Pochowany został w grobach Warszyckich. Egzekutorem testamentu został Jan Olewiński,proboszcz z Giebła.
1777
Kanonikiem był ks. Kazimierz Sitkowski,późniejszy proboszcz Ogrodzieńca [1792 r.]
1779
Z tego roku pochodzą najstarsze metryki zmarłych. Przeniesienie cmentarza przykościelnego,z polecenia kapituły, na plac zwany „Barbara”.
1781
Załamanie gospodarcze Teodora Wessla spowodowało stratę czynszów zapisanych na jego dobrach.
1784
Kustoszem został ks. Ludwik Alojzy Zaborski,który był proboszcz. w Gieble a potem w Mrzygłodzie.
1784
Kanonikiem kaznodzieją był ks.Tomasz Ostaszewski. W tym czasie kanonikiem był Jakub Wężorowski, brat Mateusza. Umarł młodo i został pochowany w kolegiacie.
1784
Kanonikiem był ks.Ludwik Alojzy Kajetan Zaborski, sekretarz kapituły, potem dziekan. Zmarł Józef Gorzeński, doktor obojga praw,niegdyś prepozyt pilicki,proboszcz i oficjał.
1786
1 marca kolegiata banda żyda Batoga okradła kolegiatę .Skradziono sukienki z obrazu Matki Bożej,kielichy i lichtarze. Straty wyniosły 32 120 złotych. Złoczyńcy znieważyli Najświętszy Sakrament.
1787
Kanonikiem był ks. Grzegorz Włodarski,proboszcz. w Gołaczewach.
Ogłoszona została Masa konkursowa wesslowska obejmująca roszczenia wierzycieli jednak żadne finanse z tego tytułu nie wpłynęły do kolegiackiej kasy.
1789
Kanonikiem był Jan Baffelt ,proboszcz w Kozłowie, potem prepozyt i oficjał. Kustoszem do tego roku był ks. Ludwik Alojzy Zaborski.
1790
Archidjakonem był Józef Akursiusz Niedopol, kanonik wiślicki, proboszcz w Chlinie,dziekan wolbromski.
1790
Kustoszem był ks.Mateusz Kolbrecki. Po nim funkcje objął ks. Marcin Slemieński doktor obojga praw, kanonik gnieźnieński i kielecki, komisarz i oficjał dekanatu pileckiego czyli Lelowskiego, Siewierskiego i Częstochowskiego Djecezji Wrocławskiej.
do 1791
Dziekanem był Ludwik Alojzy Kajetan Zaborski.
1791
Prepozytem był Antoni Dunin Kozicki,proboszcz i oficjał a przedtem dziekan,wizytator kościołów, proboszcz w Szańcu. Zmarł ks.Szymon Awedyk, proboszcz w Ogrodzieńcu i w Mrzygłodzie,były dziekan pilicki. Kanonikiem był ks.Wawrzyniec Małucki.
1793
Od tego roku prowadzone są metryki ślubne.
1795
19 sierpnia, na prośbę kapituły, biskup krakowski Feliks Turski zmienił kapitule ubiór-almucje de cimis czyli popielice-które były latem niepraktyczne, gorące, na rokietę i mantolet . Granica miedzy zaborami, na rzece Pilicy, odcięła parafię od dekanatu wolbromskiego i diecezji krakowskiej. Utworzony został dekanat pilicki.
1796
Kanonikiem był ks. Jan Rudzki, proboszcz w Kromołowie i w Skarżycach.
do 1798
Do tego roku scholastykiem był ks. Jan Olewiński. Po nim funkcję tę dzierżyli ks.Józef Wincenty Łańcucki i ks. Stanisław Kostka Zarzycki.
1800
W wyniku rozbiorów powstała bulla papieża Piusa VII z 9 września,która wyłączyła dekanaty pilicki, siewierski i częstochowski z diecezji krakowskiej i włączyła do biskupstwa wrocławskiego. Zmarł archidiakon pilickie ks. Ludwik Niewiarowski dr. Teologii,w 1783 r. proboszcz. w Łanach, potem w Żarnowcu i Kidowie.
1801
Kolegiata przejęła uposażenie zlikwidowanego klasztoru kanoników regularnych, po których proboszcz przejął 9 rodzin komorników liczących 16 mężczyzn i 25 kobiet. Dotychczas kościół posiadał 13 rodzin komorników w tym 28 mężczyzn i 37 kobiet.
1810
Zmarł ks.Mateusz Kolbrecki, proboszcz w Łętkowicach kustosz pilicki.
1811
Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego, od 22 października, Pilica wróciła do diecezji krakowskiej. Kanonikiem pilickim był ks. Pochylski.
Do 1814
Scholastykiem był ks. Stanisław Kostka Zarzycki.
1814
Prepozytem i oficjałem był Józef Jan Bonfat de Baffelt,dobrodziej szpitala i proboszcz w Szańcu. Zmarł ks. Józef Wincenty Łańcucki, niegdyś scholastyk pilicki,doktor teologii. Kustoszem był ks. Tomasz Ostaszewski,proboszcz w Gieble. Kanonikiem i prepozytem szpitalnym był ks. Mikołaj Kopcieński.
1816
Do 27 września prepozytem był Józef Banffelt de Baffelt. Kanonikiem był Jan Warmuziński, proboszcz w Giebie.
1817
Nastąpiła zmiana dziesięcin na opłaty pieniężne. Oficjałem został ks.Andrzej Pstruszyński. Kanonikiem był ks. Łapanowski.
1819 r.
Wakowały niemal wszystkie stanowiska kolegiackie. Był tylko kustosz, ks Jan Kossowski ,pleban z Sancygniowa. Minister wyznań, Stanisław Potocki wymusił na metropolicie warszawskim likwidację kilku kapituł w tym pilickiej. Od 1 do15 czerwca działała komisja do zniesienia funduszów kolegiaty . Suma zapisana niegdyś a obecnie przeniesiona na dobra Siadcza,Kidów i Przychody w ramach massy wesslowskiej,wynosiła 117 050 zł ,procent rocznie 4752 zł 15 gr. Majątek został przekazany funduszowi religijnemu. Kolegiatę skasowano a świątynia stała się. tylko kościołem parafialnym. Po likwidacji kolegiaty proboszczem był ks. Andrzej Pstruszyński a wikarymi ks. Stanisław Turek i ks. Michał Szpernkiewicz. Kanonikiem był Karol Skrzyński ,który tego roku zmarł w Gołaczewach.
Liczba wiernych w poszczególnych miejscowościach wynosiła:
Biskupice- 162
Dzwonowice- 230
Kocikowa- 238
Sierbowice- 243
Sławniów- 345
Szypowice- 187
Szyce- 298
Wierbka- 198
Zarzecze- 152
Pilica- 1048
Probostwo w Pilicy posiadało 22 rodziny komorników liczące 44 mężczyzn i 62 kobiety. Z chałupy odrabiano 52 dni piesze - razem 1144 w roku. Pańszczyznę dla probostwa obliczono na 1317 dni pieszych w roku. Dochody probostwa z gruntów i pastwisk wynosiły 416 zł,z dziesięcin 1335zł 2/4 gr ,z prowizji od kapitałów 400 zł. Zostawało rocznie 869 zł 22 ¾ groszy dochodu.
1820
8 sierpnia majątek kapituły wynoszący 104 165 zł 3 grosze przekazano na skarb państwa.W bibliotece kolegiackiej znajdowały się 403 książki. 11 czerwca 1819 Samuel Linde zabrał 270 najcenniejszych książek i z 13 książkami z biblioteki klasztoru oo. Reformatów wysłał do Biblioteki Publicznej w Warszawie,wyodrębnionej z Uniwersytetu, której był dyrektorem. Po likwidacji kolegiaty proboszczem kościoła farnego został Andrzej Pstruszyński a wikariuszami Stanisław Turek i Michał Szpernakiewicz. Nowy proboszcz wybudował plebanię, odrestaurował wikarówkę i stodoły.
1821
W Mrzygłodzie,w wieku 66 lat zmarł ks.Ludwik Alojzy Kajetan Zaborski,były dziekan pilicki.
1822
Kustoszem był ks. Jan Kossowski.
1823
Kanonikiem był ks.Tomasz Ostaszewski, proboszcz w Giebie.
1827
Ukończono budowę nowej dzwonnicy. Mury kościelne wymagały nowych tynków. W Żarnowcu zmarł ks. Józef Łapanowski,kustosz pilecki.
Do 1828
Proboszczem w Pilicy był ks. Stanisław Findziński i ks. Andrzej Pstruszyński,kustosz skalbmierski i proboszcz w Szańcu.
1830
Nastąpiło przejecie uposażenia prebendy św.Piotra w wyniku czego probostwo posiadało 84 morgi i 227 prętów gruntów ornych,5 mórg i 225 prętów łąk,1 morgę i 122 pręty ogrodów, 3 sadzawki nad rzeką,które jednak w 1815r. Zostały zaniesione piaskiem i gruzem. Kościół pobierał drewno z lasów w Dobrej.
1831
Wg ustaleń komisji rządowej kościołowi przysługiwało 458 zł 16 gr na fabrykę kościoła jednak otrzymanie realnej pomocy finansowej było trudne. 5 września zmarł oficjał ks.Pstruszyński a właściciel Pilicy, Józef Skorupka, podpisał prezentę wikariuszowi Antoniemu Wolniewiczowi.
1833
Proboszczem był ks. Józef Ćwikliński. Rząd carski zabronił biskupowi biskupowi Skórkowskiemu wykonywania jurysdykcji kościelnej nad częścią diecezji położoną w Królestwie Polskim więc ten,5 lipca, mianował administratorem części oddzielonej ks. A.Paszkiewicza. Dekanat pilicki obejmował miejscowości Chlina, Giebło, Kidów, Kroczyce, Kromołów, Łany Wielkie, Ogrodzieniec, Pilica, Poręba Dzierżna, Rokitno, Skarżyce, Strzegowa, Żarnowiec.Dochody parafii wynosiły 7042 zł a wydatki 7929 zł. Dług parafii wyniósł 866 zł zł.
1834
Probostwo objął ks. J.Warmuziński który został zatwierdzony 22 sierpnia .
1835
Zainstalowany został pomnik w arkadzie kaplicy św. Józefa:
DOM. Stanisławie z Hubickich Adamskiej
w 13-ym miesiącu błogosławionego w małżeństwie
pożycia to jest w dniu 27 IV 1835 r. tu w Pilicy
zmarłej pozostały mąż Józef Adamski w dowód przywią-
zania czcigodnej żonie kładzie ten pomnik uprzejmie prosząc
o westch. za jej duszę do Naywyższego Władcy świata.
Do 1836
Proboszczem był ks. Wojciech Wątrobski.
1836
Niedobory w dziesięcinie od 1833 wyniosły 402 floreny i 15 groszy.
Do 1838
Do tego roku proboszczem był ks. Jan Warmuziński.
1840
Parafia liczyła 4025 wiernych.
Do 1841
Proboszczem był ks. Wojciech Latosiński.
1841
Proboszczem parafii został ks. Jan Warmuziński.
1844
Po staraniach ciągnących się od roku 1836 Komisja Rządowa wyasygnowała 374 rs. na remont murów.
1845
Parafia liczyła 4069 wiernych.
1847
Zmarł niegdysiejszy scholastyk pilicki,proboszcz w Kijach i w Młodzawach - ks. Stanisław Kostka Zarzycki.
1849
30 lipca ks. Warmuziński zwrócił się do naczelnika powiatu o pomoc policyjną w ściąganiu dziesięciny.
1850
9 stycznia ks.Warmuziński powtórnie zwrócił się do naczelnika powiatu o pomoc policyjną w ściąganiu dziesięciny. W arkadzie kaplicy św. Józefa pojawił się pomnik:
DOM.
Marja z Wolamowskich Hubicka
ur. dnia 2 lutego 1792 r. przeżywszy w mał-
żeństwie z Romanem Hubieckim sędzią appela-
cyjnym Królestwa Polskiego lat 42 mieś. 9
zm. w dziedzicznej wsi Smoleniu dn. 11 lut. 1850 r. na
cmentarzu w Pilicy pochowana prosi o westchnienie.
Parafia liczyła 3627 wiernych.
1851
Do tego roku proboszczem parafii był ks. Jan Warmuziński. Jego następca został ks. Wincenty Wacowski.
1854
Rękopis Kazań niedzielnych, świątecznych, przygodnych z 1854 r. autorstwa proboszcza jędrzejowskiego,ks. Zygarlewicza, znajdował się w archiwum kościelnym. Ks. Warmuziński wysłał do Konsystorza Generalnego w Kielcach prośbę o decyzję w sprawach prowadzenia spraw kościelnych ewangelików. Liczący 72 lata proboszcz ks.Warmuziński wybrał koadiutorem wikarego Wincentego Wacowskiego.
1857
Do parafii przyłączono Cisową i liczyła ona 3701 wiernych.
1858
28 września koadiutor, ks. Wacowski,poinformował konsystorz generalny że kościół został pokryty nowym tynkiem, odrestaurowano herby fundatorów,położono nowe gonty na zabudowaniach kościelnych a ogrodzenie ze szkarpami otynkowano i zadaszono. Położono dach na dzwonnicy a sygnaturka została pokryta blacha angielską. Odnowiono schody wejściowe do kościoła. Prace finansowano ze składek wiernych,którzy przeznaczyli na ten cel kilkanaście tysięcy zł.
1859
30 sierpnia ks. Wacowski otrzymał nominację na proboszcza. Przebudowano spróchniały most z plebanii do kościoła.
1860
Parafia liczyła 4031 wiernych
1863-5
Proboszczem był ks. Ignacy Kułacki.
1864
Ks. Wacowski został aresztowany przez wadze rosyjskie. Więziony był w Olkuszu i w Warszawie. W sierpniu został wysłany do guberni kostromskiej gdzie przebywał do lipca 1869r. Do Pilicy skierowano ks. Ignacego Kubackiego ze Staromieścia wkrótce również aresztowanego. Parafia liczyła 4010 parafian. Pola proboszczowskie do uwłaszczenia w tym roku uprawiane były systemem pańszczyźnianym.
1865
Brak było chętnych do objęcia parafii. Administratorami byli ks.Wincenty Bocheński,ks. Emanuel Loeffler i ks.Józef Dolkiewicz. Wreszcie funkcję proboszcza przyjął ks. Józef Brzozowski,który pełnił ją do roku 1911.
1871
Parafia liczyła 5384 wiernych.
1865—1911
Na proboszcza parafii został wyznaczony ks. Józef Brzozowski.
1867
Struktura kościelna została dostosowana do powiatów. Nastąpiła likwidacja dekanatu pilickiego. Parafię włączono do dekanatu olkuskiego.
1868
13 lipca ks. Józef Brzozowski otrzymał zgodęgenerała feldmarszałka na objęcie funkcji proboszcza,
1869
W wyniku represji popowstaniowych nastąpiło odebranie gruntów kościelnych. Geometra Łukasiewicz dokonał pomiarów gruntów kościelnych. 50 mórg wokół kościoła św Piotra rząd carski za udział w uśmierzeniu powstania przekazał gen. Wagwachowowi,który wydzierżawił grunty fabryce sławniowskiej. 20 mórg w Biskupicach otrzymał oficer rosyjski Sergiusz Talarin,który odsprzedał ziemię Żydom. 15 mórgi 58 prętów łąk pod Wierbką i w Olszynie rozdzielono chłopom pańszczyźnianym z Pilicy-Przysiółka i z Biskupic. Przy parafii zostały 3 morgi 190 prętów za cmentarzem.
1873
Początek remontu wikarówki, kaplicy św.Józefa i mieszkań służby kościelnej.
1874
Kiedy rozeszła się wiadomość,że biskup zamierza przywrócić ks.Wacowskiego na stanowisko proboszcza zebrano 59 podpisów z prośbą o pozostawienie ks.Brzozowskiego.
1877
Zakończenie remontu wikarówki, kaplicy św.Józefa i mieszkań służby kościelnej.
1878
Brzozowski poinformował konsystorz,że dzwonnica została pokryta blachą żelazną i wkrótce rozpocznie się remont generalny.
1881
Parafia liczyła 4900 wiernych.
1882
W grudniu została utworzona diecezja kielecka,do której została włączona parafia pilicka.
1884
Przeprowadzona została przebudowa chóru organowego. 12 lipca sprowadzono nowe organy z firmy L.Blomberg i syn. Malarz Józef Górnicki pomalował kościół.
ok.1887
W arkadzie kaplicy Padniewskich wmontowano dwie płyty z czarnego marmuru:
Wieczny odpoczynek racz dać Panie
Zenonowi Belinie Brzozowskiemu
(synowi Karola) marszałkowi Bałckiemu
i ostatniemu z wyborów szlachty podol-
skiej w 1861 r. ur. 12 IV. 1806 r. w Soko-
łówce zm. 17 IV 1887 r. w Warszawie
spoczywającemu w kaplicy rodzinnej na
cmentarzu paraf, obodowieckim na Podolu.
Ku wiecznej pamięci najlepszemu ojcu synowie Jan i Karol.
Wieczny odpocz.racz dać Panie śp. Elżbiecie z Zamoyskich
Brzozowskiej córce Stanisława ordynata
i Zofji z Czartoryskich Zamoyskich
urodzonej 19 czerwca 1818 roku w Pu
ławach zm. 24 lipca 1857 roku w Sokołówce. Spoczywa w kaplicy na
cmentarzu w Obodówce. Ku wiecznej pa-
mięci najdroższej matki, synowie Jan i Karol.
1889
Parafia liczyła 6020 wiernych.
1900
Parafia liczyła 6493 wiernych.
Po 1901
W głównej kruchcie pojawiła się tablica:
Zuzanna z Daszkiewiczów Czaplicowa żona
śp. Floriana zm. w Niżnym Nowogrodzie
8 czerwca 1864 r. śp. Adam Czaplic syn
Florjana i Zuzanny Czapliców zm. 24 sierp.
1901 r. w Warszawie. Pokój ich zacnym duszom.
1903
W kościele umieszczono pomnik:
Śp. Konstanty Kubiczek przeżywszy lat 36
zm. d. l Lipca 1903 r. pochowany na cmentarzu
w Krakowie prosi o modlitwę.
1905
Parafia liczyła 7134 wiernych.
Po 1906
W kościele umieszczono pomnik z białego marmuru:
Zdzisław Puchała herbu Puchała
właściciel dóbr Pilica wnuk
senatora i kasztelana Królestwa Polskiego
śp. Józefa a syn Tomasza pułkownika
b. wojsk polskich. Zmarł d. 24 listopada
1906 r. w wieku lat 66. Pozostała
w głębokim smutku żona tę pamiątką
poświęca prosząc o westchnienie do
Boga za zacną jego duszę.
1910
Parafia liczyła 7500 wiernych.
Od 1911 r,
Administratorem parafii został ks. Mieczysław Froelich. Funkcjonował,powołany przez biskupa Augustyna Łosińskiego dekretem z 1 sierpnia,vicedekanat pilicki a praktycznie dekanat w skład którego wchodziły: Chlina, Giebło, Kidów, Kroczyce, Kromołów, Łany Wielkie, Ogrodzieniec, Pilica, Poręba, Strzegowa i Żarnowiec.
1912
Administratorem parafii został ks.Mieczysław Froelich.W październiku położona została posadzka w kościele i wykonano remont głównego ołtarza.
1913
Parafia liczyła 9203 wiernych. Kościół malował artysta malarz Adolf Hiroń .W październiku położono w kościele posadzkę i wyremontowano ołtarz główny.
1914
Parafia liczyła 9140 wiernych. Po wybuchu Wielkiej Wojny parafia została odcięta od diecezji kieleckiej dlatego nuncjatura papieska w Wiedniu wyznaczyła administratora dla tej części, ks.Grzegorza Augustynika z Dąbrowy Górniczej.
1915
Na polecenie austriackiego dowództwa opisano dzwony kościelne.
1916
Parafia liczył 92942 wiernych.9 maja wznowił działalność dozór kościelny. Jego prezesem był Kazimierz Arkuszewski.W protokole dozoru kościelnego z 9 maja zapisano,że wojna europejska dała się co prawda we znaki Pilicy i pilickim kościołom jednak kościół parafialny nie doznał większych uszkodzeń. Naprawy wymagał jedynie dach podziurawiony przez kule. Wyremontował go Żyd Kac za sumę 120 rubli.16 lipca nadeszło zarządzenie aby dzwony zdemontować i przygotować do przekazania władzom.
1917
Wikariuszami byli ks.Władysław Wesołowski i ks.Piotr Augustyniak
1918
Pod koniec roku utworzono dekanat pilicki .W jego skład weszły parafie:Giebło, Chlina, Kidów, Kroczyce, Łany Wielkie ,Ogrodzieniec, Pilica,Poręba Dzierżna,Strzegowa i Żarnowiec. Urząd dziekana w okresie międzywojennym pełnił ks.Froelich.
1919
Po podpisaniu Traktatu Wersalskiego Pilica powróciła do diecezji kieleckiej.
1920
W arkadzie po stronie północnej nawy zamontowano pomnik z odlanym w brązie portretem:
Ś. P. Jadwiga z Arkuszewskich — Kazimierzowa Arku-
szewska — wł. Pilicy ur. 1870 r. zm. I. 11. 1920 r. — jako
siostra miłosierdzia — w szpitalu pol. W. P. w Sarnach
— pochowana na Powązkach — ofierze poświęcenia
najlepszej żonie i matce — mąż i dzieci.
Architekt A.Kryński opracował plany nowych zabudowań gospodarczych.
Początek lat 20
Do parafii dołączono wioski powstałe z rozparcelowania majątków:Engliszówka,Dobra-Kolonia i Kocikowa-Kolonia.
1921
Wybudowano nowa stodołę i studnię.
1922
Zapowiedziana wizytacja przez biskupa spowodowała ,ze powołano komitet złozony z 42 osób,któremu przewodniczył Jan Kubiczek. Do lipca odrestaurowano kościół od zewnątrz,dzwonnice,mur od strony wikarówki i okna od strony południowej. Roboty przeprowadził mistrz Franciszek Skibka a ich wartość wyniosła 1 000 000 marek polskich.18 lipca ,na zebraniu parafialnym zorganizowanym na cmentarzu przykościelnym ,w którym uczestniczyło 595 osób, uchwalono zebranie po 2000 marek polskich od każdej morgi ziemi z przeznaczeniem na nowa plebanię. W dniach 27-29 sierpnia wizytę kanoniczna złożył ks.biskup, ordynariusz kielecki, Augustyn Łosiński,który wędrował pieszo od parafii do parafii.
1923
Prezesem dozoru kościelnego został Mateusz Dynerowicz. Księża zaniedbany od 1914 roku zwyczaj święcenia pokarmów w Wielką Sobotę.
1927
Funkcje dozoru kościelnego przejęła rada parafialna. Do sekcji kościołów należeli Józef Gudyś i Paweł Bochenkiewicz; do sekcji majątku kościelnego-Stanisław Gruszczyński i Stanisław Drążkiewicz;do sekcji cmentarzy- Józef Gudys i Andrzej Otrębski. Kasą parafialną zarządzali Antoni Otrębski,ks.Froelich i ks.Zieliński.
1929
Parafia liczyła 7414 wiernych.29 kwietnia inż.W.Piotrowski z Sosnowca zaprezentował plany nowej plebanii,której budowę 4 maja powierzono mistrzowi murarskiemu Franciszkowi Skibce.
1933
Parafia liczyła 7500 wiernych.
1934
W dniach 23-25 czerwca parafię pilicką wizytował ks.biskup,sufragan sandomierski Paweł Kubicki,którego witało 4000 parafian. Wizytację poprzedziły misje parafialne. Obraz świątyni jaki zastał ks. biskup nie był budujący:
Kościół wymaga odnowienia,okna najgorsze,tynki odpadają zarówno w kościele jaki na dzwonnicy. Polichromia kościelna również zniszczona,a mury cmentarza grzebalnego w zupełnej ruinie.
W protokole powizytacyjnym podkreślono pozytywne nastawienie miejscowej straży pożarnej do kościoła. Wizytator zanotował jednak,że wieś Szyce,pod wpływem radykalnego ugrupowania „Wyzwolenie”, oddaliła się od kościoła.
1938
Późną jesienią ,staraniem ks.Jacka Mędrka, kościół został otynkowany.
1939
Parafia liczyła 7587 wiernych:
w Pilicy-1258
w Biskupicach-310
w Cisowej-234
w Dobrej-662
w Engliszówce-60
w Kocikowej-355
w Sławniowie-1093
w Wierbce-986
w Woli Kocikowskiej-123
w Zarzeczu-250
w Kidowie i Dzwonowicach-575
w Sierbowicach-512
w Szycach-722
w Szypowicach-420
10 lutego,po śmierci papieża Piusa XI,zorganizowano uroczysta akademię
[Ciąg dalszy w opracowaniu]
ARCHITEKTURA KOŚCIOŁA-ELEWACJA
Budowa kościoła ruszyła równocześnie z lokacją miasta około 1393 r. Fundacji i uposażenia dokonała Jadwiga, wdowa po Ottonie z Pilczy.Data ukończenia budowy nie jest znana. 7 lutego 1409 r. proboszcz pilicki rezydował jeszcze w Starej Pilicy przy kościele Św. Piotra i Pawła. Z 1413 r. pochodzi informacja o działającej przy nowym kościele szkole parafialnej.Erekcji kościoła i jego konsekracji mógł więc dokonać Piotr Wysz,biskup krakowski w latach1392 -1412, lub Zbigniew z Łapanowa, biskup sufragan w latch 1412 -1413.Kościół otrzymał wezwanie św. Jana Chrzciciela, charakterystyczne w końcu XIV w. dla kościołów budowanych w sąsiedztwie rzek.Był to kościół jednonawowy w stylu gotyku nadwiślańskiego. Do dziś zachowały się gotyckie:
-
prezbiterium- jednoprzęsłowe, zamknięte wielobocznie, sklepione krzyżowo, z ciosanego kamienia z żebrami na kroksztynach. Po lewej stronie głównego ołtarza znajduje się osiemnastowieczne tabernakulum w kształcie niszy, ujętej kamienną oprawą z wimpergą i pinaklami.Zachowało się gotyckie okno.
-
zakrystia sklepiona beczkowo,
-
kaplica Św. Anny, ufundowana przez Stanisława Pileckiego, przed rokiem 1559.
Wokół kościoła zlokalizowano pierwotny cmentarz z drewnianą kostnicą.Na przełomie XVI i XVII w. wprowadzone zostały zmiany w architekturze i wystroju świątyni. Z dotychczasowego, jednonawowego kościoła pozostało gotyckie prezbiterium z oknem, zakrystią, a częściowo również kaplica Św. Anny.W okresie renesansu powstała ozdobiona pilastrami i fryzem attyka kaplicy N.Marii P. Z tego samego okresu pochhodzi portal przy głównej kruchcie. Pod gotyckim oknem prezbiterium w niszy P. J. na krzyżu i pomnik z 1662 r. Biskup Oborski zanotował w 1662 r.
Pozatem wszystko, począwszy od dachów, wymagało restauracii, naprawy (dzwon pęknięty) lub sprawienia.
Poważne zmiany w otoczeniu kościoła nastąpiły od 1740 r. kiedy opasano plac kościelny murem, a od strony miasta wysokimi skarpami. Do kościoła prowadziło odtąd kilkadziesiąt schodów, a od plebanii murowany most przerzucony nad drogą. Spowodowało to konieczność zmiany lokalizacji cmentarza. W 1779 r. na polecenie kapituły kolegiackiej urządzono nowy cmentarz na placu otaczającym kościół Św. Barbary.W latach 1873-1877 ks.J.Brzozowski przeprowadził remont wikarówki ,kaplicy św.Józefa i mieszkań służby kościelnej.26 lutego 1878 poinformował Konsystorz Generalny ,że dzwonnica została pokryta blacha żelazną,a wkrótce poddana będzie remontowi kapitalnemu.Od roku 1912 administratorem parafii został ks. Mieczysław Froelich, który w październiku 1913 r. położył w kościele posadzkę i przeprowadził remont głównego ołtarza.W tym samym czasie artysta malarz Adolf Hiroń stworzył nową polichromię kościoła.Kościół parafialny nie doznał większych uszkodzeń podczas działań wojennych w 1914 roku. Naprawy wymagał jedynie dach podziurawiony przez kule. Koszt remontu wyniósł 120 rubli a prace wykonał żyd Kac. W roku 1929 dach kościelny pokryto nową blachą cynkową.Po zapowiedzeniu wizytacji przez biskupa, zapowiedzianej na 11 lipca 1922 r. powołano komitet, złożony z 42 osób, któremu przewodniczył Jan Kubiczek.Do lipca tego roku odrestaurowano kościół od zewnątrz, następnie dzwonnicę, mur od strony wikarówki i okna od strony południowej. Roboty, za sumę 1.000.000 marek polskich, wykonał Franciszek Skibka. Szybkie tempo robót źle odbiło sie na ich jakości bo biskup Paweł Kubicki, który wizytował parafię w roku 1934 zapisał w protokole, że kościół wymaga odnowienia, okna najgorsze, tynki odpadają zarówno na kościele, jak i na dzwonnicy. Polichromia kościelna również bardzo zniszczona, a mury cmentarza grzebalnego w zupełnej ruinie. Dopiero późną jesienią 1938 r. staraniem ks. Jacka Mędrka kościół otynkowano na nowo, ale polichromia ulegała dalszemu niszczeniu.
Charakterystycznym elementem elewacji kościoła są tarcze herbowe umieszczone na ścianie na ścianie południowej i wschodniej.Moim zdaniem kartusze herbowe zostały umieszczone w okresie kiedy właścicielką Pilicy była Marii z Wesslów. W grę wchodzą lata 1730-1732 - od kupna Pilicy przez Marię po rok śmierci biskupa Szaniawskiego.Sama fundatorka nie dbała o dobra doczesne więc nieobecność jej herbu [ Rogala Wesslów lub Janina Sobieskich] nie dziwi.
Na ścianie południowej:
Junosza (baran) - herb biskupa Felicjana Konstantego Szaniawskiego (Był biskupem krakowskim w latach 1720 + 1732).Obok herbu atrybuty biskupie - kapelusz,mitra,infuła,pastorał.
Na ścianie wschodniej - górna część
Przedstawione są tu herby kolejnych kolatorów kolegiaty od jej powstania do poczatków XVIII wieku.
Nowina - Padniewscy- lata1570-1611
Korybut - Wiśniowieccy - lata 1631 1633 i Zbarscy - lata 1613-1631
Abdank - Warszyccy - lata 1633-1711
Poraj - Męcińscy - Barbara Warszycka wyszła za mąż za Kazimierza z Kurozwęk Męcińskiego
Waga - Pociejowie - lata 1717-1730
Na ścianie wschodniej - środkowa część
Herb kapituły pileckiej
Kapitule fundator [Stanisław Padniewski] nadał herb wyobrażający feniksa (orła) stojącego na stosie wonności w kształcie gniazda. Ma on rozciągnięte skrzydła i głowę wzniesioną ku niebu. Nad nim promienne słońce, rzucające promienie na całego ptaka. Pod słońcem jest napis: Coelesti uror igne (Niebieskim palą się ogniem). Pobożny fundator wyjaśnia znaczenie tego herbu. Jest on jakby uzmysłowieniem jego z ostatnich dwóch lat przeżyć, w ciągu których stracił swych najmilszych rodziców i dwie ukochane siostry. Sam jak ten ptak w spalonem pozostał gnieździe, i jakby powstał z ich kości.. Łaską Bożą i miłością ku Stwórcy natchniony i zapalony, uczynił tę pobożną fundację. Ten herb zawiera też przenośnie w stosunku do kapituły. Ma jej to przypominać żywą, pałającą miłość ku Bogu dla osiągnięcia nagrody. Miłość która nie zna zniechęcenia, ale płonie, zapala, oświeca i niszczy na ołtarzu miłosierdzia bożego grzechy ludzkie. Ztąd z wonności mszy św. wznosi się. do tronu bożego zapach najprzyjemniejszy.
Na ścianie wschodniej - dolna część
Jastrzębiec-Najpopularniejszy herb Rzeczypospolitej.Zaliczono do niego 1113 rodów.Trudno wiec z całkowitą pewnością przypisać go do konkretnej postaci.Prawdopodobnie jego umieszczenie na ścianie kościoła związane jest z rodem Zborowskich,który dwukrotnie pojawia się w pilickiej historii.Według Romana Hubickiego kasztelan krakowski,Marcin Zborowski,miał w roku 1564 kupić Pilczę od Anny Pileckiej.Zmarł w roku następnym i w nieokreślonych okolicznościach nie doszło do sfinalizowania transakcji.
[Wielka to szkoda dla pilickiej historii bo Marcin Zborowski zasłynął z awanturniczej postawy podczas tzw. wojny kokoszej i egzekucji kniazia Dymitra Sanguszki, porywacza nieszczęśliwej Halszki z szamotulskiej baszty.]
Kiedy Pilicę nabyli Padniewscy kolejnym rugim Zborowskim, który w niedługim okresie czasu pojawił się w Pilicy był syn Andrzeja,marszałka nadwornego króla Henryka Walezego,Marcin Dersław z Rytwian Zborowski.Jego żoną była siostra Stanisława Padniewskiego.Wspomniany wcześniej Marcin był jego stryjem.Drugim stryjem był słynny Samuel Zborowski a kolejnymi: Piotr - wojewoda krakowski,Jan-kasztelan gnieźnieński i Krzysztof-podczaszy koronny.matka Barbara Jordan 1voto Piotrowa Zbarska
Herbem Jastrzębiec pieczętowali się również Wierzbowscy a wśród nich Domicela nich znana z perturbacji związanych z majątkiem po Warszyckich. Po śmierci MichałaWarszyckiego,który zmarł w dniu 10 maja 1697 r., w osiem dni później wdowa po nim, przedkładając za pośrednictwem swych pełnomocników umowęprzedślubną, zapewniającąjej dożywocie na wszystkich majątkach nieruchomych męża i własnośćpozostałych po nim ruchomości, przeprowadziła intromisję czyli urzędowe przejęcie dóbr w posiadanie i dzierżyła je przez dziesięć lat,do śmierci na przełomie kwietnia i maja 1707 roku.
herb Akademii Krakowskiej - Jego obecność na ścianie kościoła związana jest z nadanym Akademii prawem do obsadzania stanowisk w kolegiacie.
Godziemba -Najbardziej zagadkowy wśród herbów umieszczonych na ścianie zachrystii.Trudno go powiązać z konkretną postacią. Herb Godziemba znajduje się na nagrobku Padniewskich w farze, obok postaci Agnieszki z Brudzińskich. Spośród pileckich rodów pieczętować się nim mogła również po rozwodzie Teodora z Dąmbskich Kownacka gdyż herbu Godziemba używali Dąmbscy. Przy takiej interpretacji trudno jednak byłoby uzasadnić jego umieszczenie na ścianie fary wśród herbów umieszczone tam najprawdopodobniej za czasów kiedy właścicielką Pilicy była Maria z Wesslów a więc na kilkadziesiąt lat przed objęciem Pilicy przez Kownacką.
od strony zachodniej - nad kruchtą
Pilawa i Belina - lata 1887-1994.Ówczesny właściciel pilicy, Karol hr.Belina-Brzozowski herbu Belina żonaty był z Pelagią Marią Potocką herbu Pilawa.Nabył Pilicę przed 1891 rokiem od rosyjskiego żyda Frumkina a w 1894r. sprzedał ją Zdzisławowi Puchale.
ARCHITEKTURA KOŚCIOŁA-NAWA [w przygotowaniu]
ARCHITEKTURA KOŚCIOŁA-KAPLICE.
Budowa kaplicy pw. św. Józefa rozpoczęła się w 1700 r., kiedy proboszczem parafii i jej fundatorem kaplicy był ks. dr Franciszek Leśniowicz, a kaplica miała stanowić podziękowanie dla św. Józefa, do którego ks. Leśniewicz modlił się, z pozytywnym skutkiem, o odzyskanie wzroku. Sprawa własności dóbr pilickich, a tym samym kolatorstwa pilickiej fary, była skomplikowana. Formalnie, po śmierci w 1697 r. Michała Warszyckiego, właścicielami Pilicy byli jego synowie, wnukowie słynnego kasztelana Stanisława Warszyckiego - Stanisław (2) i Jerzy. Tymczasem 18 maja wdowa po Michale, Domicela z Wierzbowskich, przedłożyła za pośrednictwem swych pełnomocników umowę przedślubną, zapewniającą jej dożywocie na wszystkich nieruchomościach męża i własność pozostałych po nim ruchomości, przeprowadziła intromisję- urzędowe przejęcie dóbr pilickich w posiadanie. W 1693 r. zostało powołane bractwo św. Józefa i połączone z bractwem różańcowym. Codziennie promotor bractwa odmawiał część różańca z uczniami szkoły parafialnej a w każdą niedzielę i święto o godz.14 odmawiał część różańca wraz z młodzieżą i ludem oraz wygłaszał stosowną naukę. Około r. 1700 roczny dochód bractwa wynosił 1462 floreny a jego wydatki 1400 florenów. W 1736 r. kapituła przeniosła obraz Matki Bożej Różańcowej z kaplicy do wielkiego ołtarza i tam odmawiano modlitwy bractwa.W 1706 r. ks. Franciszek Leśniewicz, jako czciciel św. Józefa, rozpoczął budowę kaplicy przy kolegiacie. Budowa barokowej kaplicy na planie prostokąta zakończona została w 1711 r. w roku śmierci ks. Leśniowicza, pochowanego w pilickiej farze.
Fakt ten upamiętnia tablica epitafijna datowana 15 marca 1711 r., umieszczona na południowej ścianie kaplicy, z tekstem łacińskim i portretem fundatora, namalowanym na blasze i tekstem łacińskim: DOM. Magna parvo in hoc marmore exaratur memoria perill. et adm rdi d. Francisci Leszniowic proton aplci officialis et praep. pilec. qui in alma academia crac. doctor philos. et actualis professor fuit insignitus irzedzensis postea pilec. ecclesiae praepositus utramque ultra XL annos gloriose rexit domus Dei decorem diligens pilec. ecclesiam intra et extra ornavit confraternitatem ss. Rosarii promotorem ac proventum auxit alteram d. Joseph cujus cultor eximius fuit erexit capellamque — sub titulo ejusdem extruxit et dotavit ut totum se Deo daret et a curis alienus esset negotium regendae ecclesiae ill. et adm. r. d. coadjutori commisit summo affectu in ecclesias d. Michaelis et Joseph crac. propendens multis sed maxime ve recundis pauperibus munificus pater extitit tandem annis et meritis plenus fl. D. MDCCX1 die XXIII januar. aetatis LXXXIII sancte in Domino -obdormivit Crac. anno 1711 die 15 martii in s. Mich. eccla ad quem multis annis pie mansit religiosis pp. carmel. discal. sepul-tus maesti executores pientissimo suo patrono hanc posue-re memoriam quam qui legis precare animae ejus requiem.
Na szczególną uwagę w kaplicy zasługuje kolebkowe, dwuprzęsłowe, sklepienie kaplicy, z tzw. lunetami,ze stiukowymi sztukateriami na suficie, w stylu rokoko,utworzonymi ze stylizowanych motywów kartuszowo-liściastych z puttami.W kartuszach i plafonach na ścianach umieszczono polichromieze scenami z życia patrona i łacińskimi opisami. Plafon-sufit kaplicy jest złocony 24 karatowym złotem. Stylizowany żyrandol doświetlający wnętrze został ufundowany w 2010 r.
Na ścianie obok wejścia do kaplicy Padniewskich wisi obraz przedstawiający ucieczkę Marii i Józefa z Jezusem do Egiptu, na którym tło stanowią jurajskie skałki i ruiny zamku. Ciekawostką jest to, że wnętrze kaplicy to „miniatura kościoła” -z ołtarzem głównym, rzędem stylowych rokokowych ławek z ok. 1725 r., chórem muzycznym i organami. Ołtarz to drewniany, dwupoziomowy obiekt o architekturze przyściennej, z nastawą uskokową, obramowaną dwoma parami złoconych kolumn zakończonych głowicami korynckimi i ze zwieńczeniem.W nastawie ołtarza znajduje się wnęka, w której umieszczony jest olejny obraz na płótnie, o wymiarach 200 cm x 100 cm, nieznanego autora, datowany na rok 1700, przedstawiający św. Józefa z Dzieciątkiem. Oprawiony jest w bogatą ażurową ramę o motywach zdobionego akantu, zakończoną u góry półokrągłym łukiem. W górnym poziomie ołtarza znajduje się obraz, umieszczony z ośmiobocznej- ażurowej , złoconej ramie, przedstawiający scenę zaślubin Najświętszej Marii Panny ze św. Józefem. Obok stoją figury św.Kazimierza i św.Floriana, a nad nim figura św. Michała Archanioła walczącego ze smokiem. Nad mensą obraz św. Piotra w barokowej ramie z relikwiami. Cyborium było murowane, a przed nim paliła się lampa wieczna.
Naprzeciwko ołtarza umieszczono chór muzyczny, będący miniaturą chóru kościoła i organy z barokowym drewnianym złoconym prospektem, ze stylizowanych liści akantu. Na balustradzie chóru namalowane są obrazy przedstawiające sceny z życia Pana Jezusa, Matki Bożej i św. Józefa. Nad chórem umieszczono miniaturę rokokowych organów tzw. dudów.
W 1835 w arkadzie kaplicy zainstalowana została tablica: DOM. Stanisławie z Hubickich Adamskiej w 13-ym miesiącu błogosławionego w małżeństwie pożycia to jest w dniu 27 IV 1835 r. tu w Pilicy zmarłej pozostały mąż Józef Adamski w dowód przywiązania czcigodnej żonie kładzie ten pomnik uprzejmie prosząc o westch. za jej duszę do Naywyższego Władcy świata.
Po1850 w arkadzie kaplicy św. Józefa zamontowano tablicę: DOM. Marja z Wolamowskich Hubicka ur. dnia 2 lutego 1792 r. przeżywszy w małżeństwie z Romanem Hubieckim sędzią appelacyjnym Królestwa Polskiego lat 42 mieś. 9 zm. w dziedzicznej wsi Smoleniu dn. 11 lut. 1850 r. na cmentarzu w Pilicy pochowana prosi o westchnienie.
Po 1857 pojawiła się kolejna tablica: Wieczny odpocz. racz dać Panie śp. Elżbiecie z Zamoyskich Brzozowskiej córce Stanisława ordynata i Zofji z Czartoryskich Zamoyskich urodzonej 19 czerwca 1818 roku w Puławach zm. 24 lipca 1857 roku w Sokołówce. Spoczywa w kaplicy na cmentarzu w Obodówce. Ku wiecznej pamięci najdroższej matki, synowie Jan i Karol.
Ksiądz J. Brzozowski w latach 1873 -1877 przeprowadził remont kaplicy. Kolejna renowacja, w roku 1890, została poświadczona napisem na chórze. Gruntowną renowację przeszła kaplica w latach 60-tych XX wieku. Od maju 2018 r. do grudnia 2018 r. prace konserwatorskie w Kaplicy św. Józefa, warte 240 000 PLN,prowadziła krakowska Pracownia Konserwacji Zabytków Piotra Konczarka. Prace zostały zakończone w grudniu 2018 r. kosztowały 240 000 zł. 160 000 zł to dotacja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 50 000 zł sfinansował Urząd Miasta i Gminy Pilica a wkład własny Parafii wyniósł 30 000 zł. W czasie ich trwania odkryto na ścianach fragmenty wcześniejszej polichromii, oraz epitafium Tomasza Chocholatego. O ołtarzu ufundowanym przez niego w pilickiej farze przed 1545 roku wspomina Bartosz Paprocki w Herbach Rycerstwa Polskiego wydanych w z 1584 roku. Znajdował się na nim napis: Deo Optimo Maximo suaeque intemerate Genitrici, Virgini Mariae et divo Leonardo Thomas Chocholati aedificavit. [Bogu Wszechmogącemu Niepokalanej Marii Dziewicy i świętemu Leonardowi, Tomasz Chocholaty]. Wymieniajągo również herbarze Szymona Okólskiego (wyd.1641-45) i KacpraNiesieckiego (wyd.1728-1743 ) pobożność i szczodrotę na Pilecki kościół sławiąc.
8 grudnia 1870 r. papież Pius IX, dekretem Quemadmodum Deus, obdarzył św.Józefa tytułem patronem Kościoła katolickiego. Św.Józef z Nazaretu, małżonek Marii z Nazaretu, nazywany jest tradycyjnie jej Oblubieńcem. Jest uznawany za opiekuna Świętej Rodziny, patrona chrześcijańskich małżeństw, rodzin oraz ludzi pracy i dobrej śmierci. Dla uczczenia tej rocznicy papież Franciszek w grudniu 2020 roku ogłosił rok 2021 rokiem poświęconymtemu świętemu.
19 marca 2021 r. w roku i miesiącu św.Józefa, o. Marian Świerczek, kamilianin, piliczanin, od sześciu lat w posłudze kapłańskiej w Lourdes, przekazał do pilickiej kaplicy figurę św.Józefa.
Zobacz: Tajemnica kaplicy św.Józefa >>>
DZWONNICA
Najstarszy i najmniejszy dzwon Jan Kanty waży 6 cetnarów. Znajduje się na nim data 1534. Został więc zainstalowany w kościele kiedy właścicielem Pilicy była Anna z Jarosławia ,wdowa po Stanisławie Pileckim,staroście grodeckim oraz jego synowie. Napis na dzwonie brzmi:
O ADORANDA TRINITAS MISERERE NOBIS 1534
W protokole wizytacji z roku 1598 wymienione są trzy dzwony umieszczone w drewnianej dzwonnicy. Jednym z nich był więc Jan Kanty. Pozostałe dwa musiały być innymi niż te,które dotrwały do naszych czasów co wynika z dat zamieszczonych na współczesnych dzwonach. Dwaj dzwonnicy mieli dziesięcinę ze wsi Dobra i z sołtystwa, które trzymał szlachcic Adam Kowalewski. W roku 1661 biskup Andrzej Trzebicki wysłał ks. sufragana Mikołaja Oborskiego na wizytacje kolegiaty i szpitala w Pilicy. W protokole powizytacyjnym z 1662 zaznaczono że już wówczas dzwon był pęknięty. Kolejne dwa dzwony konsekrował biskup Ignacy Koziorowski w drugiej połowie XVIII wieku. Dzwon Wojciech waży 10 cetnarów.Napis na nim głosi:
Sancte Deus,sancte fortis, sancte immortalis miserere nobis. Da nobis auxilium.
Obok Krzyż i rok 1771. Trzeci dzwon, zwany Stanisław,waży 40 cetnarów. Napisy układają się w dialog. Fundator odzywa się do dzwonu:
Tot resonare Deo laudes
quod verbera suffers
Dzwon odpowiada:
Et ego campana
Hand quaequam pronunclo vana
Ignem vel festurn
Bellum vel funus honestum.
Dalej jest historia dzwonu:
Campana haec An. Dni 1767 in festo s. Joannis Baptistae scissa,anno vero 1770, 1-mis septembr. sumptu capituli fusa ad M. D. gloriam,
oraz modlitwa:
In omnem terram exivit i t. d.
Et in fines orbis terrarum...
Domine labia mea aperies, Bonitatem fecisti cum servo tuo Domino.
...podwójny krzyż: In hoc signo vinces a na zwykłym krzyżu inwokacja Ecce crux Dni. Dzwon pękł w 2009 roku.
Budowę nowej,murowanej dzwonnicy ukończono w roku 1827. W roku 1857 w raporcie do naczelnika powiatu władze miasteczka stwierdziły,że zegar na dzwonnicy od kilku lat jest nieczynny i wystąpiły o wyasygnowanie z kasy miejskiej kwoty 14 rubli srebrem i 33 kopiejek na jego naprawę dla wygody mieszkańców. W roku 1858 roku dzwonnica otrzymała ona nowy dach gontowy a w roku 1878 została pokryta blachą żelazna. Z roku 1865 pochodzi informacja o potrzebie wyasygnowania z kasy 15 rs dla Michała Staśkiewicza za nakręcanie zegara w roku poprzednim. Zatwierdzona została jednak kwota 7 rs i 50 kopiejek.
Pilickie dzwony szczęśliwie uniknęły rekwizycji przez władze austriackie pomimo zarządzenia w roku 1916 ich zdemontowania.
W roku 2010 dzwonnica przeszła gruntowny remont. Zdemontowano z niej uszkodzone dzwony Jan Kanty i Stanisław,które zostały wyeksponowane na placu kościelnym. Wojciech wykazuje już podobno ślady pęknięcia ale jeszcze kilka lat posłuży.
PLEBANIA[w przygotowaniu]
WIKARIAT [w przygotowaniu]