Kacper Poniatowski czyli królewski ślad.

O Pilicy » Właściciele » Inni właściciele » Kacper Poniatowski czyli królewski ślad.

Józef Kacper Poniatowski urodził się między około 1600 roku.Według Herbarza Niesieckiego Był dworzaninem Najjaśniejszego Królewica JM Władysława, syna Zygmunta III Wazy i jego pierwszej żony Anny Habsburżanki, późniejszego króla Władysława IV Wazy. Rejestr poborowy województwa lubelskiego wymienia w Poniatowej w 1626 r. Jana i Kaspra Ciołków Poniatowskich. W 1629 (?) roku poślubił Barbarę Lisowską (ur.1610?) córkę Jana Lisowskiego (ur.1570 -zm.1612) i Małgorzaty Ewy Kraus (ur.1574 -zm.20 marca 1631). Był zarządcą dóbr klarysek w Starym Sączu. W latach 1643-44 Kacper Poniatowski był dzierżawcą naszej Kleszczowej, należącej wówczas do dóbr królewskich. W tych latach królem Polski był Władysław IV, którego dworzaninem na początku XVI w. był Poniatowski. Po nim objął Kleszczową Tobiasz Minor, cześnik chełmski.

Kacper Poniatowski był prapradziadkiem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego:

  • syn Kacpra -pradziadek króla -Jan Poniatowski (ur 12.12.1630 -zm. 1676) 25 stycznia 1659 poślubił Jadwigę Maciejowską, córkę Stanisław i Urszuli z d. Rapsztyńskiej. Jego brat -Adam Poniatowski utrzymywał się z zarządu dobrami kościelnymi. Po ojcu pełnił tę funkcję między innymi u klarysek w Starym Sączu.
  • Syn Jana -dziadek króla -Franciszek Stanisław Poniatowski (ur. 3 października 1651 -zm.1691) służył po pańskich dworach. Był zarządcą rzeszowskich dóbr podskarbiego wielkiego koronnego Hieronima Lubomirskiego. Dorobił się kilku wsi co dało mu awans do grupy szlachty średniej. Od 1672 roku dzierżawił cztery wsie koło Bochni należące do jego przyszłego teścia, Baltazara Niewiarowskiego. W 1673 roku ożenił się z Heleną Dorotą z Niewiarowskich herbu Półkozic (ur.1656 -zm.1732) i dzięki temu małżeństwu wszedł do grupy średniej szlachty małopolskiej. Umożliwiło mu to otrzymanie urzędów łowczego podlaskiego (1680) i cześnika wyszogrodzkiego (1690). W akcie z r. 1675 wniesionym do ksiąg grodu krakowskiego, Franciszek, piszący się zawsze w dokumentach Ciołkiem z Poniatowej, odnotowany został jako syn nieżyjącego już wtedy Jana […]. W 1683 dowodził chorągwią pancerną koronną kasztelana krakowskiego Andrzeja Potockiego. Brał udział w elekcji króla Jana III z województwa krakowskiego. W ciągu następnych kilkunastu lat nabył kilka wsi w powiecie sądeckim. Jego siedzibą była Dąbrowa, wieś dzisiaj leżąca na krańcach Jeziora Rożnowskiego. Tu urodzili się jego synowie Józef i Stanisław. Ostatni raz Franciszek Poniatowski występuje w akcie w roku 1691, w sprawie ze Zdziarskimi. W r. 1695 w dokumentach wymieniona jest już wdowa po nim Helena de Niewiarowo Niewiarowska, występująca z synem Józefem (urodzony 1674 r. był pułkownikiem, a w końcu generałem. Wojsk Koronnych ) i w imieniu nieobecnych synów Stanisława (zob. niżej) i Michała Jacentego-dominikanina. Córka -Zofia Agnieszka w 1701 r. wstąpiła do klasztoru karmelitanek bosych u Świętego Marcina w Krakowie, gdzie przyjęła imię Krystyny Heleny od Ofiarowania Najświętszej Marii Panny. W klasztorze w Wesołej od 1732 sześciokrotnie została obrana przeoryszą.
  • Syn Franciszka -ojciec króla -Stanisław Poniatowski (ur 15 września1676 -zm 3 sierpnia 1762 w Rykach k. Lublina), urodził się w Dąbrowie i tu, wraz ze starszym bratem, Józefem, mieszkał do 13 roku życia. Uczył się w Szkołach Nowodworskich w Krakowie. Następnie obracia został wysłani przez ojca do Wiednia, by tam nabrać obycia w świecie, nauczyć się języka niemieckiego i odbyć podróż po innych krajach europejskich. Wyjazd przerwał wybuch wojny tureckiej. Stanisław zaciągnął się do cesarskiego wojska. W armii austriackiej nie dosłużył się wysokiej rangi, ale został adiutantem Michała Sapiehy. Podczas bitwy pod Olkiennikami, w 1700 r., Poniatowski uratował życie przyszłego przyszłego hetmana wielkiego litewskiego. Z jego polecenia pojechał na spotkanie wkraczających do Rzeczpospolitej wojsk szwedzkich, gdzie ofiarował swoje usługi królowi Karolowi XII. Od  1708 roku był szwedzkim generałem. Podobno podczas bitwy pod Połtawa uratowal króla przed niewolą. Wkrótce wziął udział w poufnych misjach zagranicznych do Francji, Holandii czy Hiszpanii. 30 listopada 1718 r. Karol XII zginął podczas zdobywania norweskiej twierdzy Fredrikshald. Królem Polski został August II, który nie przepadał za stronnikami Szwedów. W 1719 r. Stanisław zjawił się w Dreźnie jako poseł szwedzki i zaoferował Augustowi II możliwość odzyskania wymuszonego na nim przed laty przez Karola XII aktu abdykacji co otworzyło mu drogę do kontynuowania kariery na ziemiach polskich. Po powrocie do kraju Sapieha zaaranżował małżeństwo Stanisława Poniatowskiego z wdową po Szymonie Karolu Ogińskim, mieczniku litewskim, Teresą Wojnianką-Jasieniecką. Stanisław twierdził w swoich pamietnikach, że mariaż ten był odpowiedni z uwagi na majątek małżonki, okazalo się jednak, że dobra były zadłużone, co w połączeniu z wiekiem i charakterem niewiasty spowodowało, że związek szybko się rozpadł. 14 września 1720 r. Stanisław ożenił się z Konstancją Czartoryską, córką podkanclerza litewskiego Kazimierza Czartoryskiego, która wniosła mu w wianie dobra wołczyńskie niedaleko Brześcia. Stały się one siedzibą rodową Poniatowskich. Od momentu ślubu Stanisław znalazł się w gronie polskiej magnaterii i stał się podporą stronnictwa Familii. Pełnił wiele funkcji: podstoli wielki litewski, podskarbi wielki litewski (1722), pułkownik-komendant regimentu gwardii pieszej (1724-1729), generał-lejtnant wojsk koronnych (1724), regimentarz generalny wojska koronnego (1729-1733), wojewoda mazowiecki (1731), kasztelan krakowski (1752) starosta przemyski (1752-1756). Stanisław i Konstancja doczekali się ośmiorga dzieci. Był wśród nich przyszły król -Stanisław August Poniatowski. Kiedy Stanisław osiągnął najwyższe zaszczyty w państwie, rozpoczął, częsty w tamtych czasach, procederdopasowania” genealogii do pozycji. Nowy magnat rozpowszechniał legendę, według której w 1629 roku Poniatowscy zostali skoligaceni z włoskim rodem hrabiów Salinguerra, również posiadającym w herbie Ciołka. Jego syn, Stanisław August - już jako król -przyjmował nawet na dworze Dominika Torellego – rzekomego krewniaka z Italii, a 4 grudnia 1764 przeforsował na Sejmie koronacyjnym nadanie całej rodzinie Poniatowskich tytułu książęcego. [] w dwudziestym stopniu, od Gwidona Salingwery pierwszego dziedzica Ferrary, a podług dowodów autentycznych w dwudziestym dziewiątym stopniu od Ludolfa Xiecia de Saxe roku 856. Toż z linji macierzystej księżnej czartoryskiej, z krwi Jagiellońskiej, wielkich książąt Litewskich, a potem Królów Polskich pochodzący […] Fryderyk zwany Taurello syn Ludolfa de Saxe, a wnuk Henryka książęcia Bawarskiego w roku 955. 1) odziedziczył znaczne dobra w Ferrarze, roku 1080. 2 ) ożeniwszy się z córką Piotra d'Ermengarda książęcia Romanji, i margrabiego we Włoszech, zostawił po sobie syna, Gwidona I. nazwanego Salinguerra […] Józef Torelli, syn Salinguerra IV. a prawnuk Pomponiusza Torellego, margrabiego de Montechiarugolo, czyli margrabstwa Świetnej Góry dziedzica, urodzony 7. Stycznia 1612. r. W czasie bytności Maciejowskiego w Rzymie, który od dawnych swoich przodków, był w związku krwi z Torellemi, zobligował onegoż, ażeby udał się do Polski, co gdy wykonał; na fundamencie poprzednika swego, otrzymanego w Polsce indygenatu przez Pomponiusza pradziada, jak się wylej rzekło, za Zygmunta Augusta, użył prawa tegoż indygenatu dla siebie, nawet co do nazwiska z Włoskiego słowa Torrelli, na Polskie Ciołek przełożonego, podług wyrazów w tymże dyploma indygenatu znajdujących się, i ornych aktów publicznych. Przychylność familii Maciejowskich, była powodem onemuż, do ożenienia się w Polsce, gdy pojął za małżonkę Zofią córkę Wojciecha z Poniatowa Poniatowskiego, z Anny Leszczyńskiej spłodzoną; z tą otrzymał część dziedzictwa Poniatowa. Dopełniwszy obowiązków obywatela dobrego w tej ojczyźnie, umarł r. 1650. Zostawił po sobie potomka syna Jana. Jan hrabia Torelli z Poniatowa czyli Ciołek Poniatowski dnia 12. Grudnia 1630. roku urodzony w Krakowie […] Kto bogatemu zabroni? XIX-wieczny twórca biograficznego wydawnictwa poświęconego księciu Józefowi Poniatowskiemu, Stanisław Aleksander Boleścic Kozłowski, tak podsumował temat […] Czy przybył do nas z Włoch w osobie Roberta, arcybiskupa gnieźnieńskiego (971—993) i jego brata Paulina, którego potomstwo pozostało w Polsce, czy przeciwnie jest miejscowego pochodzenia — pytanie nierozstrzygnięte. Podobno już Lech, „ciołka“ porzuciwszy, kazał na chorągwiach wojennych „orła“ malować, o czem w herbarzu Paprockiego w r. 1584 wydanym czytać można.[…] Na drugim biegunie znalazła się plotka o pochodzeniu króla Poniatowskiego z nieprawego związku hetmana wielkiego litewskiego Kazimierza Jana Sapiehy z żydowską kochanką, wydaną następnie za ubogiego szlachcica Poniatowskiego. Do tej roli plotka mianowała babkę króla -Helenę Niewiarowską.

Pojęcie o ówczesnym podejściu do genealogii daje wspomniany autor biografii ks. Józefa […] Gniazdami rodowemi Ciołków w ówczesnem Sandomierskiem i w sąsiednich okolicach były miejscowości: Drzewica w opoczyńskiem, Żelechów, Brzeście i historyczne z czasem Maciejowice — w garwolińskiem, Powsin, Ostrołęka i Pilica (dawniej Pilcza) w Czerskiem, dalej Poniatowa w powiecie puławskim (parafja Chodel) […] Od wsi tych wzięli nazwiska Drzewieccy, Żelechowscy, Brzescy, Maciejowscy, Powsińscy, Ostrołęccy, Pileccy, Poniatowscy, Dobrzynieccy, Sobińscy, Koryccy, Podstolscy, Żardeccy, Gutowscy, Żeleńscy, Bielińscy, Głuscy, Czarnoluscy, Gutanowscy, Bziccy i t. d. Być może przyczyną wymienienia Pilicy wśród dóbr rodowych Poniatowskich był mglisty ślad Kacpra Poniatowskiego w rodowej legendzie, wiodący do Kleszczowej, leżącej 4 km od Pilicy. Gdzie Pilica, gdzie Czersk? Ważne, że rodowy ślad biegnie w stronę królowej rodem z Pilczy. Kto bogatemu zabroni?