Jerzy Stamirowski

Postać to równie ciekawa co zapomniana. Dziwić może fakt,że tak niewiele informacji zachowało się o człowieku,który przez czternaście lat był starostą powiatu olkuskiego. W swojej biografii jerzy Stamirowski ma również pilicki epizod.

Urodził się 13 sierpnia 1873 roku w folwarku Nowa Wieś,prawdopodobnie w powiecie rawsko-mazowieckim, jako syn Feliksa i Walerii z Siarczyńskich. Był prawnukiem Antoniego,sekretarza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ojciec po utracie majątku skonfiskowanego za udział w Powstaniu Styczniowym pracował w warszawskim Banku Handlowym. Ukończył IV Gimnazjum Rządowe w Warszawie a w r.1898 Wydział Chemii petersburskiego Instytutu Technologicznego. Do 1901 roku pracował w rosyjskich zakładach „Ural” Potem zatrudnił się w fabryce Aleksandra Moesa w Sławniowie. Z czasem został dyrektorem tego zakładu. Równocześnie działał w spółdzielczości spożywców należąc do grupy pionierów tej działalności w Królestwie Polskim. W Sławniowie działał wówczas jednoizbowy przyfabryczny sklepik „Kooperatywy" a w Pilicy od 1913 r, funkcjonowała Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa „Siła”. Jesienią 1914 roku,podczas działań wojennych,fabryki w Sławniowie i w Wierbce zostały spalone. Stamirowscy,pozbawieni środków do życia,przeżywali trudny okres. Pomocy udzielała im rodzina Kefersteinów z Woli Libertowskiej.

W listopadzie 1915 roku utworzono w Lublinie Główny Komitet Ratunkowy, a później komitety powiatowe tej organizacji. Od 1916r. działał w Powiatowym Komitecie Ratunkowym jako delegat gminy Kidów a potem jako wiceprezes gminy Pilica. Był członkiem Rady Nadzorczej Działu Handlowego. Reprezentował powiat olkuski w Głównym Komitecie Ratunkowym w Lublinie. Współpracował wówczas z Antonim Minkiewiczem,późniejszym ministrem aprowizacji. Latem 1917 roku Stamirowski został członkiem komitetu wyborczego do sejmików gminy olkuskiej. W latach 1917-18 opublikował liczne artykuły n/t spółdzielczości opublikowane w Kronice Powiatu Olkuskiego. Od 2 listopada 1918 pełnił funkcję starosty powiatu olkuskiego i przewodniczył sejmikowi powiatowemu. W 1920r. działał w Komitecie Współdziałania w Obronie Ojczyzny. W roku 1926 stanął na czele powołanego wówczas w Olkuszu Powiatowego Komitetu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego. W roku 1927 w trakcie dyskusji nad reformą administracji państwowej- wyłączeniem powiatu olkuskiego z województwa kieleckiego i przyłączeniu go do województwa krakowskiego wskazał że powiat nie stanowi monolitu pod względem gospodarczym a poszczególne jego rejony ciążą ku pobliskim ośrodkom gospodarczym nie bacząc na formalne podziały. Północna część powiatu coraz mocniej wiązała się gospodarczo z Zawierciem co miało ulec wzmożeniu wobec planowanej budowy linii kolejowej Zawiercie-Pilica-Żarnowiec mającej stanowić fragment magistrali łączącej Górny Śląsk z Kresami. Południowa, rolnicza część powiatu związana była z Krakowem. Zachodnia część skłaniał się ku z pow. będzińskiemu. Stamirowski dbał o stan zdrowotny ludności. Był inicjatorem rozbudowy szpitala św. Błażeja w Olkuszu,a w czasie epidemii tyfusu spowodował założenie pięciu prowizorycznych oddziałów szpitalnych. Szczególną opieką otaczał sierociniec w Niesułowicach. Na początku 1933r.,decyzją władz wojewódzkich przeniesiony został do Proszowic jako przedstawiciel starosty miechowskiego dla rozwiązania konfliktu między zarządcą komisarycznym miasta a samorządem miejskim. Później pracował jako radca w Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach. W 1935 ze względu na pogarszający się stan zdrowia zrezygnował z pracy i wyjechał do Warszawy. Pisywał do Kuriera Porannego, Głosu Gminy Wiejskiej i Gromady i do Kalendarza Miesiecznego-Poradnika dla Rolników. Napisał broszurę Praca w Gminie i w Gromadzie. Był członkiem Podkomisji Urządzeń Sanitarnych Komitetu d/s Kultury Wsi w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych. W czasie wojny działał w konspiracji. Aresztowany 17 maja 1943r. Został rozstrzelany na Pawiaku 29 maja.

Jerzy Stamirowski w sprawozdaniu z działalności Olkuskiego Powiatowego Związku Komunalnego, pisanym w roku 1924 r. tak opisywał Pilicę:

„Ludność wiejska zajmuje się rolnictwem, a z biedniejszych miejscowości gminy wyjeżdża na roboty do Zawiercia i Zagłębia Dąbrowskiego. Przemysłu poza kilku młynami i dwoma fabrykami papieru poza obrębem osady Pilica nie ma. Na terenie gminy znajdują się ruiny zamku Smoleń i stary zamek i klasztor Braci Reformatów w Pilicy. Osada Pilica zbudowana jest na wzór miast z rynkiem pośrodku, posiada 3019 mieszkańców, trzy kościoły, sąd pokoju, kancelarię rejenta, a także zakłady przemysłowe: młyn, octownię, słodownię, drożdżownię, fabrykę wódek, elektrownię, a w okolicy dwie papiernie „Sławniów” i „Wierbka”. Mieszkańcy, aczkolwiek posiadają niewielkie działki gruntu, trudnią się przeważnie rzemiosłem i handlem, czemu sprzyjają odbywające się, co tydzień, we wtorki i piątki targi. W przyszłości, po przeprowadzeniu kolei Zawiercie-Sandomierz, Pilica może się stać bardzo poważnym ośrodkiem handlowym i przemysłowym”.

Na koniec ciekawostka:

Rodzina Jerzego Stamirowskiego, zamieszkała przed wojną i w czasie wojny w Warszawie, podzieliła losy swego miasta. Wysiedlona w 1944 r., wróciła tu dopiero po dwudziestu z górą latach. Przy porządkowaniu rozproszonych pamiątek rodzinnych, już po zakończeniu prac edytorskich nad siedmiotomowym wydaniem "Dzienników" Żeromskiego, odnalazł się w doskonałym stanie autograf tomiku XXI "Dzienników", objętości około ośmiu arkuszy druku, o którego istnieniu nikt nie wiedział ani nawet pośrednio nie słyszał. O proweniencji niniejszego tomiku Dzienników udało się zebrać bardzo niekompletne informacje. Wiadomo na pewno, że tuż przed wojną tomik ten znajdował się w Gródku Jagiellońskim pod Lwowem. Miał go w swoim posiadaniu niejaki sędzia Gross, od którego pożyczył go inż. Jerzy Stamirowski. w 1969 r. rękopis został przekazany przez dr Zofię Stamirowską Bibliotece Narodowej,w przekonaniu, że wobec zbliżającej się do końca publikacji Dzienników Żeromskiego należy go już teraz uznać za własność ogólnonarodową, aby mógł wejść w obręb tego wydawnictwa.