Franciszek i Apolonia Oczkowscy -aktorzy

 W aktach pilickiej parafii pw. św. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty znajduje się ciekawy akt urodzenia:

Działo się w mieście Pilicy dnia siedemnastego listopada 1843 r. stawił się Franciszek Oczkowski lat dwadzieścia ośm mający, Artysta Drammatyczny z miasta Krakowa tu przyjeżdżąjący, w obecności świadków Stanisława Zakrzewskiego^* liczącego lat trzydzieści jeden Artysty Drammatycznego i Stanisława Fabjańskiego, dzwonnika lat czterdzieści mającego pierwszego w Kielcach, drugiego w Pilicy zamieszkałego, i okazał nam dziecię- płci męskiej urodzone dnia szesnastego października roku bieżącego o godzinie ósmej rano w Pilicy pod numerem pięćdziesiątym trzecim z jego małżonki Apolonii z Podbielskich lat dwadzieścia cztery mającej -Dziecieciu temu na Chrzcie Świętym w dniu dzisiejszym odbytym nadane zostało imię Edmund Wacław Bronisław -a ojcami jego chrzestnym byli Wacław Jabłoński^** z Pilicy z panna Bronisława Hubicka z Smolenia^***

Franciszek OCZKOWSKI. Aktor. Urodził się około roku 1815. W sezonie 1834/35 grał prawdopodobnie w teatrze krakowskim. W latach 1838-40 występował w zespole Jana Okońskiego^****, m.in. w Łukowie, Druskiennikach, Suwałkach, Krasnymstawie i Zamościu. W latach 1844-45 występował w Kaliszu i Szadku z zespołem L. Heckera^*****, a w roku 1845 w Radziejowie i Ciechocinku w zespole I. Lasockiego. Był mężem Apolonii z Podbielskich.

Apolonia z Podbielskich OCZKOWSKA. Aktorka. Urodziła się około 1819 r. Działała w latach 1838-1845. Była żoną Franciszka Oczkowskiego. W latach 1838-40 występowała w zespole J. Okońskiego, występując m.in. w Łukowie, Druskiennikach, Suwałkach, Krasnymstawie i Zamościu, w latach 1844 i 1845 w zespole L. Heckera w Kaliszu, a w roku 1845 w zespole I. Lasockiego w Radziejowie i Ciechocinku. Ówczesna praca chwaliła „naszych” artystów. Z Krasnegostawu.- Tej zimy przepędziliśmy bardzo przyiemnie wieczory; przybyłe tu Towarzystwo Artystów Dramaty: pod dyrekcją P. Okońskiego, bawiło prawie przez 3 miesiące z zadowoleniem Publiczności, odbieraiąc rzęsiste oklaski, i po każdej reprezentacji bywali przywołani albo poiedyńczo albo wszyscy. Teatr nie duży, lecz porządny, i dekoracje często świeże, wszyscy Aktorowie porządnie i pilnie występowali na scenę. Nadmieniaiąc tu niektórych, iako to, w komedjach: Mąż Pustelnik i Lektorka, szczególniej PP. Okońscy; w wybornej kom: Hr. Fredry Śluby Panieńskie wszyscy, to iest wyż Wspomnieni; oraz Panna Szumlańska, PP. Oczkowscy i P. Kwieciński, zasłużyli na powszechne pochwały. Trudno tu pominąć Komedjoopery Płaksa i Wesołowski z największem zadowoleniem przedstawionej, w której PP. Okońscy Wesołowskich, a P. Oczkowski ich Syna przedstawiali. [Kurjer Warszawski, nr 60/1839]

Niestety nie udało mi się ustalić dalszych losów Edmunda Oczkowskiego. W Pilicy pojawiał się również zespół teatralny Józefa Barańskiego^******, który od 1850 r. prowadził własny zespół teatralny, występując wraz z nim przez 10 lat w wielu miejscowościach na prowincji. Zespół został rozwiązany około 1860 r.

^*Stanisław Zakrzewski. Aktor, śpiewak. Ur. w roku 1812. Działał w latach 1838-1850. W sezonie 1838/39 występował w Wilnie w zespole opery pod dyr. W. Schmidkoffa, w 1849-50 w Mińsku Litewskim w przedstawieniach polskich i rosyjskich. Zagrał m.in. role: Zubrycki ("Młoda wdowa"), Werner Possesor ("Maria Joanna"), Liapkin-Tiapkin ("Rewizor").

^**Wacław Jabłoński.Ukończył kursy prawne we Lwowie. Od 1810 przebywał w Pilicy. Od 1817 r. był członkiem krakowskiej loży wolnomularskiej¹ Przesąd Zwyciężony, która powstała 9 marca 1786 r. W latach 1834–1835 zatrudniony był jako Podsędek Powiatu Pilickiego w Województwie Krakowskim, w sądach pokoju Komisji Rządowej Sprawiedliwości. 12 kwietnia 1838 w pilickich metrykach zanotowano: stawił się Wacław Jabłoński podsędek powiatu pilickiego lat 54 maiący […] i okazał nam syna prawnie uznanego na dniu 25 marca 1816 roku w zamku pilickim urodzonego. Synowi temu na chrzcie świetym odbytym w dniu dzisiejszym nadane zostały imiona Stanisław Teodor Tadeusz a Oycami iego chrzestnymu byli JW Wincenty Siemieński dziedzic dóbr Gzichowa z przyległosciami tam zamieszkały i Józefa z Hrabiów Przerębskich Skorupkowa dożywotnia pani Dóbr Pilicy i innych w Pilicy zamieszkała. Zmarł 3 marca 1850 w Pilicy w wieku 76 lat. W nekrologu określony został jako: radca honorowy, asesor, po. Podsędka. [...] Wypełniał je ciągle przez czterdzieści lat w jednym miejscu, które tak zamiłował, że się nie ubiegał o wyższe posady, do których był uzdolniony, po skończeniu korzystnie kursów prawnych we Lwowie. Obywatele okręgu uczuli ze smutkiem stratę Męża z który więszość życia spędzili. Pokój Jego popiołom.

^***Bronisława Joanna Seweryna Hubicka-ur. w Szadku 7 stycznia 1823 r. córka właścicieli Smolenia Romana Kajetana Hubickiego i Marii z Wolanowskich.

^****Jan Chrzciciel Okoński -ur. 5 lutego 1807 we Lwowie – aktor, dyrektor teatrów prowincjonalnych, przedsiębiorca teatralny i dramaturg. Uczył się we Lwowie gdzie jako nastolatek organizował pierwsze przedstawienia. W pierwszych latach po wyprowadzce do Krakowa był krawcem. Debiutował w Krakowie w 1829 r. w roli Horejki w sztuce Helena, czyli Hajdamacy na Ukrainie Jana Nepomucena Kamińskiego. Wspólnie z Feliksem Stobińskim i Józefem Winnickim założył zespół teatralny z którym wyruszył w 1830 r. w objazd po prowincjonalnych miejscowościach. Od 1831 r. prowadził samodzielnie zespół w Czerniowicach, stając się jednym z najbardziej ruchliwych i przedsiębiorczych zarządców teatrów prowincjonalnych, szerzącym kulturę teatralną w małych miasteczkach. Będąc dyrektorem teatrów prowincjonalnych grywał, w latach 1832-1833, w teatrach stałych w Krakowie i we Lwowie. W latach 1834-1836 grał w zespole Wincentego Raszewskiego, a w latach 1837-38 współpracował z Antonim Felińskim. W 1875 r. występował w zespole Józefa Teksla w warszawskim teatrze ogródkowym Eldorado. Był autorem dwóch utworów dramatycznych: Babia wyspa oraz Przemiany Owidiusza. Ożenił się z aktorką Marią z Szumlasińskich. W 1884 r. wycofał się z teatru i osiadł w Piotrkowie. Ostatnie lata życia spędził w biedzie, wspomagany przez aktorów teatrów warszawskich. Zmarł 15 kwietnia 1889 w Piotrkowie Trybunalskim.

^***** Ludwik Hecker [Hekier, Hekert] Działał 1831-1846), dyr. teatru, dyrygent. Był mężem -Antoniny Kuzawińskiej. Prawdopodobnie w 1831 był dyrygentem orkiestry w zespole prowincjonalnym, w 1839 - korepetytorem muzyki w zespole W. Raszewskiego w Radomiu. Zorganizował własny, nieliczny zespół, z którym występował: w 1843 -w Dąbrowie Górniczej i w Miechowie, w 1844 -w Końskich, Kaliszu, Piotrkowie i Szadku, w 1845 -w Szadku, Sieradzu, Kaliszu, w Ciechocinku i Toruniu. W czerwcu 1846 prowadził zespół z W. Raszewskim, występując we Włocławku.

^******Józef Barański -ur. ok. 1806 r. Aktor i przedsiębiorca teatralny. Występował w zespołach teatrów prowincjonalnych: Jana Brzezińskiego (1828), Wincentego Raszewskiego (1833), w teatrze krakowskim (1840-1842) oraz w zespołach Ludwika Heckera (1844-1845) i Feliksa Stobińskiego (1850. Jego żoną była aktorka teatralna Julia Barańska. Po zakończeniu kariery teatralnej został nauczycielem w Łęczyckiem. Zmarł po 1860 r.