Carl Brauss

9 maja 1872 r. wybuchła panika na wiedeńskiej giełdzie. Spadły kursy wszystkich akcji. 12 maja doszło do zawieszenia wszelkich transakcji. W wyniku kryzysu upadło 74 ze 126 banków akcyjnych. Jeszcze w maju panika giełdowa przeniosła się do Niemiec. Jesienią kryzys dotarł do USA. Na dodatek 11 września 1872 r. zmarł w Pilicy C.A. Moes. Po jego śmierci doszło do sporów o podział majątku.18 (30) Maja 1873 r. Trybunał Cywilny w Warszawie oszacował na żądanie spadkobierców sprzedaż pomiędzy innymi fabryki sukna i kortów w Sławniowie, farbiarnii młyna parowego z tartakiem w pilickim Zarzeczu, a 6 (18) września 1873 r. zatwierdził tą decyzję. W 1873 r. fabryka w Sławniowie została przez spadkobierców wystawiona na sprzedaż. Z firmy odszedł dotychczasowy dyrektor -Carl Brauss. Jego rezygnacja mogła skutkować odejściem ze Sławniowa części doświadczonej kadry i załogi. W roku 1875:

Pan Brauss dotychczasowy dyrektor fabryki kortów C.A. Moesa w Sławniowie pod Pilicą, zakłada pod własną firmą wraz ze spółką nową fabrykę kortów w Zawierciu, gdzie już istnieje fabryka wyrobów bawełnianych na znaczną skalę prowadzona. Fabryka ta nowo mająca powstać, liczy już dziś oprócz machin, jakie Prusy na wypłatę dają, 100.000 rs. własnego kapitału.

Zakład w Zawierciu produkował sztuczną wełnę, otrzymywaną przez karbonizację szmat i odpadów wełnianych.

W Zawierciu na początku 1875 r. uruchomiono tzw. fabrykę sztucznej wełny, dosyć dużych rozmiarów. W fabryce tej, stanowiącej własność C. Braussa, przez proces karbonizacji otrzymywano z gałganów i odpadów wełnianych włókno tzw. sztucznej wełny. Wełnę tę sprzedawano, a resztę przerabiano we własnej tkalni. Zakład poruszany przez 3 maszyny parowe o mocy 100 KM rozwijał się mimo pożaru w 1878 r. W latach 1876 - 1879 liczba robotników wzrosła ze 199 do 372, a wartość produkcji ze 120 tys. rs do 350 tys. rs (razem z tkalnią ).

W 1876 r. fabryka Brausa, wyrabiająca korty¹, zatrudniała około 150 robotników.

Fabryka sztucznej wełny istnieje w guberni kieleckiej powiecie Bendzińskim i „Kurjer Codzienny” podaje nam o niej nastepujące szczegóły: Fabryka założoną została dopiero przed półtora rokiem, a prowadzona jest pod firmą Braauss i Spółka. Daje ona zajęcie przeszło czterystu robotnikom, wyłącznie krajowcom i jest jedyną na całe Królestwo i Cesarstwo. Wyrabiana w tej fabryce jest sztuczna wełna, która jest właściciwie tylko wełną przerabianą z gałganów i odpadków wełnianych, posiada wielki zbyt na rynkach krajowych i zagranicznych. Duże partje wysyłają się do Cesarstwa , a także i do Anglji. Na miejscu wyrabiają także z tego produktu bardzo tanie materjały, sprzedawane częściowo kupcom tutejszym, przeważnie zaś przesyłane do Cesarstwa. Zakłady fabryczne pomieszczone są w trzech obszernych budynkach i posiadają na swe usługi trzy maszny parowe. W jednym z budynków znajduje się sortownia, płuczki, farbiarnia i prasy, w drugim przędzalnie i maszyny przygotowujące wełnę na materjał zdatny do wyrobu wszelkich tkanin, w trzecim wreszcie pomieszczone są warsztaty, magazyny i składy. Dyrektorem fabryki jest polak.

Był to w pewnym okresie jeden z największych zakładów w Królestwie Polskim. Niestety, wkrótce firmę dosięgnęło nieszczęście.

W poprzedniem sprawozdaniu zaznaczyliśmy często powtarzające się pożary fabryk. I w niniejszej kronice zapisać nam wypada jeden znaczniejszy wypadem tego rodzaju, który dotknął miejscowość, będącą już w r. z. teatrem strasznego pożaru. W fabryce kortów C. Braussa i Scheidla w Zawierciu, spalił się w tych dniach główny pawilon fabryczny, mieszczący maszyny przędzalnicze i maszynę parową. Straty wynoszą podobno do 100 000 rs. a wyniosłyby jeszcze więcej, gdyby nie energiczny ratunek i przytomność umysłu p. Nicodem'a, inżyniera fabryki bawełnianej (odbudowanej po zeszłorocznym pożarze).

W roku 1880 Fabryka Kortów C.Braus et Comp. zbankrutowała. Sześć lat później przejął ją Jerzy Birkner, a po nim, w roku 1890, bracia Henryk i Teodor Berndt, którzy uruchomili  fabrykę przędzy wigoniowej². (obecnie ZTT Stomil; ul.11 Listopada 6)

 1 Kort: tkanina wełniana o skośnym splocie używana głównie na ubrania męskie.