Archeologiczna sensacja

Przeprowadzone w 2005 roku na zamku w Smoleniu badania archeologiczne wzbogaciły listę zabytków uzbrojenia późnośredniowiecznego o dwa bardzo ciekawe egzemplarze. Pierwszym z nich jest górna część dzwonu hełmu wielkiego. Hełmy średnowieczne są niezmiernie rzadkim znaleziskiem a hełmy garnczkowe sa prawdziwym rarytasem.Literatura tematu podaje, że na terenie całej Europy znaleziono dotychczas około dwudziestu hełmów garnczkowych (7 w Szwajcarii,5 w Wielkiej Brytanii, 3 w Niemczech,2 w Austrii i po jednym we Włoszech,w Szwecji i w Danii). Powstanie hełmu garnczkowego wymuszone zostało wprowadzenim do uzbrojenia kopii. Hełmy takiego typu jak znalezisko ze Smolenia rozwinęły się około poł. XIV w. i funkcjonowały do pocz. XV w. przechodząc stopniowo do roli hełmów turniejowych i ceremonialnych, najczęściej zwieńczonych klejnotem herbowym.Hełm garnczkowy był symbolem rycerza z najwyższych warstw co powoduje unikalność znalezisk.

W Smoleniu zachowała się jedynie górna część w postaci dzwonu wykutego z jednego kawałka żelaza o wysokości 16 cm i szerokosci 25,5 cm. Dzwon wykonano z jednego kawałka metalu. Wzdłuż jego dolnej krawędzi widoczne są pozostałości nitów przytwierdzających pozostałe, niezachowane części hełmu.Na podstawie analogii możemy stwierdzić, że jest to późniejsza odmiana hełmu garnczkowego, nazywana hełmem wielkim.Tego typu osłona głowy noszona była zazwyczaj na drugim, zdecydowanie mniejszym hełmie, tzw. „sekretnym".

Źródło fot.1 - Acta Militaria Medivaelia I -Marcin Glinianowicz „Stan badań nad uzbrojeniem późnośredniowiecznym w Małopolsce".W górnym rzędzie szkic znalezionego fragmentu hełmu,w środkowym próba rekonstrukcji,w dolnym szkic znalezionego podbródka.

 źródło: http://www.tomala.lublin.pl

Drugim unikatowym znaleziskiem jest podbródek czyli osłona dolnej części twarzy stosowana przy płytkich hełmach takich jak kapaliny* i salady**.Znalezisko pochodzi z połowy XV wieku.

Salada-głęboki hełm z odchylonym do tyłu okapem. która przybrała postać nakarczka.Dolną część twarzy zabezpieczał podbródek łączony z napierśnikiem zbroi.

 * Kapalin-hełm o kształcie kapelusza, sporządzony z kilku znitowanych elementów lub, co spotykane jest rzadziej, wykuty z jednego kawałka żelaza. Kulisty dzwon przedłużony był lekko opuszczonym rondem. W jego wnętrzu umieszczano zaczepy mocujące czepiec kolczy i wyściółkę Na rdzennych ziemiach polskich nie znaleziono kapalinów,pomimo tego,że od XIV w. były one pospolite w polskich wojskach.Dwa egzemplarze odnalezione zostały w leżących w  dawnym państwie krzyżackim ruinach gródka w Plemiętach.