14 września 2014. Odsłonięcie pomnika i tablicy w Wierzbicy

W Wierzbicy miało miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika poświęconego mieszkańcom tej miejscowości poległym i pomordowanym w okresie II wojny światowej. Odsłonięta została również tablica ku czci płk. Stefana Brożka ps."Hubert". Organizatorami uroczystości byli Stowarzyszenie Wierzbica-Historia-Pamięć oraz Urząd Miasta i Gminy w Pilicy. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele władz wojewódzkich, powiatowych i gminnnych, kompania honorowa WP, poczty sztandarowe organizacji kombatanckich, jednostek OSP i szkół, Grupy Rekonstrukcji Historycznej "Wrzesień 1939" oraz "Orlęta Armii Krajowej",Jurajski Szwadron Kawalerii im.króla Jana III Sobieskiego. Imprezie towarzyszła zorganizowana przez Stowarzyszenie Wierzbica-Historia-Pamięć, Towarzystwo Jurajskie i Miejsko-Gminną Bibliotekę Publiczną w Pilicy wystawa "Polskie Państwo Podziemne w regionie olkuskim 1939-1945", na której zaprezentowane zostały dokumenty, fotografie oraz wyposażenie i uzbrojenie używane przez oddziały partyzanckie. Do 9 października 2014 część wystawy prezentowana będzie w Urzędzie Miasta i Gminy w Pilicy.

 kpr. pchor. rez. Jan Brożek „Grom” † 22 X 1944, żołnierz oddziału BCh Edwarda Kaziora „Lota”, zginął w akcji zbrojnej w m. Brzeziny k. Żarnowca

ppor. rez. Piotr Cień „Ciechanowski” † 7 VIII 1944, w latach I wojny światowej działacz POW, podinspektor Wojskowej Służby Ochrony Powstania AK w podobwodzie Wolbrom, zginął podczas pacyfikacji wsi Poręba Dzierżna

Jakub Grabowski „Kubuś” † 21 II 1944, żołnierz AK-BCh, zginął w obozie koncentracyjnym Neuegamme w Hamburgu

strz. Jan Gumułka † 1941

żołnierz 16. pułku piechoty, zginął w obozie jenieckim na terenie III Rzeszy

Stanisław Gumułka † 1 V 1943, zginął na robotach przymusowych niedaleko Kętrzyna

ppor. BCh Edward Kazior „Lot” † 30 IV 1945, dowódca oddziału specjalnego BCh/LSB, szef łączności komendy obw. olkuskiego BCh, dowódca antykomunistycznego oddziału zbrojnego, zginął od kuli funkcjonariusza MO w m. Jeżówka k. Wolbromia

Jan Kotnis „Powój” † 26 I 1944, w okresie I wojny światowej działacz POW, członek konspiracyjnego ruchu ludowego, rozstrzelany w zbiorowej egzekucji w Wolbromiu

Józef Kotnis „Pazur” † 26 I 1944, w okresie I wojny światowej działacz POW, poseł na sejm w l. 1919-1922 z ramienia PSL

„Wyzwolenie”, organizator pracy spółdzielczej i społecznej, przewodniczący konspiracyjnego

SL w pow. olkuskim, rozstrzelany w zbiorowej egzekucji w Wolbromiu

Władysław Kotnis † 19 III 1943, działacz konspiracyjnego SL, rozstrzelany przez policjanta granatowego

Wojciech Mieczysław Pałka † VI 1944, żołnierz AK, aresztowany i rozstrzelany niedaleko Miechowa

strz. Stanisław Wieczorek † IX-X 1939, żołnierz 73. pułku piechoty, zginął podczas walk w kampanii polskiej

Antoni Zagała † 21 X 1942, w okresie I wojny światowej działacz POW, aresztowany, zginął w więzieniu w Sosnowcu

kpr. rez. Józef Zagała † 23 IX 1939, żołnierz 8. pułku ułanów, zginął podczas walk w kampanii polskiej

Piotr Zagała † 11 XI 1939 ,pracownik wywiadu wojskowego II RP, zginął rozstrzelany na terenie Kaszub

 PŁK STEFAN BROŻEK ps. „HUBERT”

Urodzony 4 sierpnia 1920 r. w Wierzbicy (pow. olkuski, aktualnie pow. zawierciański). Rodzice jego prowadzili gospodarstwo rolne. Od 1940 r. żołnierz Służby Zwycięstwu Polski – Związku Walki Zbrojnej. Działacz konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego „Roch”. Od czerwca 1943 r. do końca okupacji komendant Batalionów Chłopskich w obwodzie olkuskim. Nadzorował działalność 5 oddziałów specjalnych oraz 2 oddziałów partyzanckich BCh, które wykonały na terenie obwodu kilkadziesiąt akcji sabotażowo-dywersyjnych i likwidacyjnych. Od grudnia 1943 r. adiutant komendanta Armii Krajowej w olkuskiem. Od sierpnia 1944 r. adiutant 116. pułku piechoty w składzie 106. dywizji piechoty AK. Referent bezpieczeństwa w olkuskiej powiatowej Delegaturze Rządu. Po wkroczeniu Sowietów pozostał w konspiracji; współpracował z niepodległościowym oddziałem antykomunistycznym Edwarda Kaziora „Lota”. Więzień UB w Kielcach i Katowicach. Członek PSL „mikołajczykowskiego. Działacz kombatancki i społeczny. Zmarł 16 maja 2008 r. w Bielsku Białej. Odznaczony: Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Batalionów Chłopskich.

Cezary Brożek

 WIERZBICA W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ

WIERZBICA - w okresie 20-lecia międzywojennego wieś w gm. Kidów, pow. olkuskim, woj. kieleckim, aktualnie – gm. Pilica, pow. zawierciańskim, woj. śląskim. Na początku 1940 r. powstały tu pierwsze zalążki konspiracji niepodległościowej. W strukturach Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej wioska wchodziła w skład Obwodu Olkuskiego – Inspektoratu Miechów – Okręgu Kraków. W strukturach Batalionów Chłopskich – obszar wsi należał do Obwodu Olkuskiego – Okręgu Kielce, następnie Okręgu Kraków. W sierpniu 1944 r. – w związku z planem „Burza” i Odtwarzaniem Sił Zbrojnych w Kraju - region wsi wszedł administracyjnie w skład I. batalionu 116. pułku piechoty w ramach 106. Dywizji Piechoty AK. Z miejscowości pochodziło wielu działaczy konspiracji szczebla regionalnego: Stefan Brożek „Hubert” – komendant Batalionów Chłopskich Obwodu Olkuskiego i adiutant 116. pułku piechoty Armii Krajowej, Edward Kazior „Lot” - dowódca oddziału specjalnego Batalionów Chłopskich/Ludowej Straży Bezpieczeństwa, Stanisław Szwej „Stecki” – kierownik walki cywilnej w pow. olkuskim, członek Powiatowej Delegatury Rządu, Józef Kotnis „Pazur” – przewodniczący konspiracyjnego SL w pow. olkuskim, , Jan Pałka „Oksza” – dowódca placówki AK w Pilicy, żołnierz oddziału partyzanckiego „Skrzetuski”, Piotr Cień „Ciechanowski” – podinspektor Wojskowej Służby Ochrony Powstania AK w podobwodzie Wolbrom. W wiosce znajdowała się siedziba dowództwa oddziału specjalnego BCh Edwarda Kaziora „Lota”. Oddział ten w okresie okupacji przeprowadził kilkadziesiąt akcji bojowych, w tym likwidacji, na podstawie wyroków podziemnego wymiaru sprawiedliwości, konfidentów i przestępców kryminalnych; po wkroczeniu Sowietów rozpoczął antykomunistyczną działalność zbrojną, którą prowadził do czerwca 1945 r. W rejonie wsi działały oddziały AK i BCh Kazimierza Chyckiego „Górki”, Stanisława Karolczyka „Herkulesa”, Stanisława Snitki „Sowy”, Zygmunta Niebrzydowskiego „Henryka”, Mariana Jeżowskiego „Sawy”. W okolicach i samej wiosce aktywnie funkcjonowały komórki Powiatowej Delegatury Rządu z delegatem Stanisławem Machem „Tarnawą” na czele. W okresie II wojny światowej z rąk niemieckiego i komunistycznego okupanta zginęło 14 mieszkańców wioski.

Cezary Brożek

Temat powiązany: Lista ofiar 1939-1945