płk.Lucjan Świtaj

Urodził się 17 czerwca 1896 roku w Pilicy, niedługo potem z rodzicami zamieszkał w Zawierciu. Uczęszczał do szkoły podstawowej Zarobkiewicza. W 1912 roku ukończył Progimnazjum założone przez Polską Macierz Szkolną. Pracował w Fabryce Maszyn i Odlewów Sambor i Krawczyk w Zawierciu, w Biurze Przemysłowo-Technicznym Braci Ginsberg w Zawierciu, a następnie w Cementowni „Wysoka". W kwietniu 1915 roku wstąpił do tworzącego się w Radomsku batalionu 4 p.p. Legionów Polskich, z pułkiem tym uczestniczył w walkach na terenie Lubelszczyzny i Podlasia. Otrzymał Krzyż Wojskowy Karola, odznaczenie austro-węgierskie  ustanowione w 1916 r. przez Cesarza Austrii i Króla Węgier Karola I, które otrzymywali wszyscy żołnierze, bez różnicy stopnia, którzy przebywali w strefie frontowej ponad trzy miesiące. W lipcu 1917 roku został internowany w obozie w Szczypiornie. Po zwol­nieniu w 1918 r. zgłosił się do formo­wanego Wojska Polskiego. Pełnił funkcję sierżanta-szefa kompanii, uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Warszawie. W grudniu 1918 r. został do skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty (do tzw.klasy frontowej) w Komorowie k/Ostrowi Mazowieckiej, przeniesionej wkrótce do Warszawy. Po ukończeniu nauki został pozostał w szkole jako gospodarz, a następnie -od 1923 r.- adiutant komendanta uczelni. Zawarł związek małżeński z Sabiną Tkacz i zamieszkał na terenie uczelni w Alejach Ujazdowskich w Warszawie. Po roku 1925 został odkomen­derowany w do Brześcia nad Bugie, na stanowisko szefa sztabu wojewody poleskiego gen. brygady Kostek-Biernackiego. Na początku 1926 r. nie wyraża zgody na objęcie funkcji naczelnika Wydziału Bezpieczeństwa w Urzędzie Wojskowym i wraca do Szkoły Podchorążych Piechoty przeniesionej w tym roku z Warszawy do Komorowa. Otrzymuje awans na kapitana. W latach1926/7 -1927/28 był wykładowcą organizacji i administracji. W międzyczasie zostaje wyróżniony - Złotym Krzyżem Niepodległości, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi. Na X-lecie uczelni zostaje Kawalerem Złotej Odznaki O.S.P.P.. Pracując na uczelni wolny czas poświęcał działalności spółdzielczej w wojsku. Od roku 1927 organizował spółdzielnie wojskowe „ŚWIT" działające w strukturze spóldzielni „Społem". W 1928r. był przydzielony do 68 pp. Pod koniec 1938 r. został w tym celu przeniesiony do IX Okręgu Korpusu w Brześciu nad Bu­giem, będąc jednocześnie wykładowcą w zakresie kwatermistrzostwa. Na początku drugiej dekady września 1939 została utworzone zostało improwizowane  Zgrupowanie "Kobryń" utowrzone z oddziałów sformowanych w Ośrodkach Zapasowych 20 Dywizji Piechoty w Słonimiu i 30 Dywizji Piechoty w Kobryniu. Uzbrojenie dostarczyły warszawskie autobusy, które przewiozły je z magazynów Centralnej Składnicy Uzbrojenia nr 2 w Stawach koło Dęblina. Dowódca zgrupowania został dowódca Ośrodka Zapasowego 20 DP płk. Adam Epler. Kpt. Świtaj został kwatermistrzem jednostki, która jako Dywizja "Kobryń" weszła w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Franciszka Kleeberga. Pierwszą walkę stoczyła 14 września w rejonie szosy z Kobrynia do Brześcia. 18 września broniła Kobrynia i wieczorem wycofała się na południe pod Dywin. Następnie maszerowała na zachód razem z innymi oddziałami SGO. 28 września, w rejonie Włodawy, na polecenie gen. Kleeberga została zreorganizowana i przyjęła nazwę 60 Dywizji Piechoty. 29 i 30 września stoczyła zwycięskie boje z wojskami radzieckimi pod Jabłoniem i Milanowem. 1 października rozpoczęła marsz znad Bystrzycy przez Adamów i Gułów do lasów koło Hordzieżki, a następnie walczyła z Niemcami pod Serokomlą. 3 października przeszła do lasów na północ od Woli Gułowskiej. W tym dniu kpt.Świtaj nie mogąc praktycznie działać jako kwatermistrz za zgodą gen.Kleeberga zgłosił się do dowódcy 182 p.p. ppłka F. Targowskiego. Walczył w l batalionie dowodzonym przez mjr. Bandołę. 5 października pułk próbując wyjść z okrążenia uderzyła na cmentarz i klasztor w Woli Gułowskiej oraz na Helenów. 6 października pułk skapitulował wraz z resztą SGO "Polesie". Był to koniec kampanii wrześniowej. Według relacji płk.Eplera, dowódcy 60 DP, kpt.Świtaj jako kwatermistrz brał bezpośredni udział w napadach na transporty niemieckie oraz w słynnym odbiciu zajętego przez Niemców przedmieścia Kobrynia, gdzie z miejscowego młyna wywieziono kilka samochodów ciężarowych maki i kaszy. Po kapitulacji razem z innymi oficerami przewieziono go do obozu OFLAG VII A w Murnau gdzie przeby­wał do zakończenia wojny. W lecie 1945 roku pierwszym transportem powrócił do kraju. Otrzymał powołanie do służby wojskowej w Wojsku Polskim i zaległy awans na stopień majora. Objął kwatermistrzostwo Okręgowego Szpitala Wojskowego w Warszawie. W 1947 r. w stopniu podpułkownika został głównym kwatermistrzem Wojsk Lotniczych. Awansował do stopnia pułkownika oraz otrzymał Złoty Krzyż Zasługi po raz drugi, a następnie Krzyż Kawalerski „Polonia Restituta". Po objeciu stanowiska Ministra Obrony Narodowej przez radzieckiego marszałka Rokossowskiego, jako przedwojenny oficer musiał opuścić stanowisko. Został głównym kwatermistrzem paramilitarnej organizacji "Służba Polsce". Na początku 1954 roku ze względu na zły stan zdrowia został uznany za niezdolnego do służby wojskowej na przeciąg dwóch lat. Pracował jako pracownik cywilny w Za­rządzie Wyszkolenia Kwatermistrzowskiego. Na początku 1957 r. zgłosił się na powrót do cywilnej służby wojskowej. Wniosek został odrzucony przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Przeszedł na emeryturę. Dorabiał pracując w Zarządzie Kwaterunkowo-Budowlanym. W1968 roku otrzymał l grupę inwalidztwa wojennego. Zmarł 4 października 1987 r. w Warszawie. Pochowany został na Powązkach, w Alei Legionów. Syn Jerzy, urodzony w 1920r. zmarł w 1946 r. w więzieniu NKWD w Nowosybirsku.

[Tekst na podstawie artykułu p. Kazimierza Ciechanowicza "Pułkownik z Pilicy. Lucjan Świtaj" zamieszczonego w "Gazecie Zawierciańskiej.Jura" nr 1/1995]